Zabytkowa przestrzeń dawnej kolonii pracowniczej w Chełmku, stanowi unikalny przykład Batowskiego modernizmu i funkcjonalizmu. Powstały w latach 1932 – 1939 zespół szesnastu budynków mieszkalnych, wraz z terenami rekreacyjnymi, placami zabaw, parkiem i kortami tenisowymi, jest swoistym pomnikiem materializacji idei postępu i przemian społecznych.

Wzniesionym z surowej cegły, minimalistycznym formom dwukondygnacyjnych budynków, lekkości nadają jasne dolomitowe ociosy podpiwniczeń. Przemyślany układ brył, tworzących wypełnione zielenią, nisze i zakątki, wzmaga wrażenie ładu. Wspólnej dla wszystkich mieszkańców przestrzeni, nie zakłóca arytmia płotów, siatek, szop, przybudówek.

Zachowany układ urbanistyczny oraz architektura osiedla, był niestety jedynie wstępem do nieukończonej budowy modernistycznego miasta. Wybuch II wojny światowej zniweczył plany i oczekiwania.  Rewolucyjne zmiany, przekształcające zacofaną wieś w ośrodek przemysłowy, nastąpiły dzięki genialnemu czeskiemu przemysłowcowi i wizjonerowi – Tomaszowi Bacie, oraz kontynuatorowi jego dzieła, Janowi Antoninowi Bacie. Powołanie Polskiej Spółki Obuwia „Bata” oraz uruchomienie w 1932 roku, fabryki w Chełmku, zapoczątkowało powstanie przemysłu obuwniczego w Polsce. Stało się również początkiem tworzenia idealnego miasta-ogrodu. Praca nad projektem została powierzona czeskim architektom, Františekowi Lydie Gahurze i Miroslavowi Drofie. W urbanistycznej koncepcji założyli powstanie trzech stref – przemysłowej, mieszkalnej i rekreacyjno-wypoczynkowej. Wpisując całość w plan owalnicy, ·wyraźnie oddzielili pasem zieleni oraz linią kolejową, część przemysłową od strefy mieszkalnej i wypoczynkowej. Nowy Chełmek miał stanowić urbanistyczny układ dwustu mieszkalnych budynków, wkomponowanych w rozległe przestrzenie zieleńców, ogrodów i skwerów, skomunikowanych ulicami i alejkami z centralnie położonym rynkiem oraz obiektami użyteczności publicznej, z wyraźnie wytyczonym traktem, łączącym strefę pracy i życia i wypoczynku  dla dwudziestu tysięcy mieszkańców.

Cechą wyróżniającą dzieło czeskich architektów, a właściwą dla wszystkich Batowskich miast na świecie, jest unikanie wielokondygnacyjnego i zagęszczonego budownictwa. Tworzenie wygodnych, funkcjonalnych, kameralnych przestrzeni rodzinnych i sąsiedzkich. Dziś wiemy, że taki sposób myślenia i kształtowania otoczenia, jest podstawą do budowania zdrowych relacji społecznych.

Zachowane w Chełmku architektoniczne  i przemysłowe dziedzictwo kulturowe wymaga pieczołowitej ochrony i zachowania. Jest jednym z niewielu widocznych świadectw rodzącego się w latach trzydziestych XX wieku, społeczeństwa masowej konsumpcji i modernizacji.