Cmentarz Wojskowy na Majkowie (dawniej wieś, obecnie dzielnica Kalisza) jest miejscem pochówków związanych z wieloma wydarzeniami z przeszłości. Posiada kilka funkcji (cmentarz prawosławny, katolicki, wojskowy, romski) a jeszcze więcej nazw: Cmentarz Prawosławny, Cmentarz - Mauzoleum, Cmentarz Wojenny, Cmentarz Żołnierski, Cmentarz Komunalny, Cmentarz Parafialny.
Początki cmentarza sięgają lat 30 XIX wieku, kiedy zaczęto na majkowskim wzgórzu chować zmarłych w Kaliszu rosyjskich żółnierzy. Po uregulowaniu praw własnościowych w 1876 roku nekropolia stała się cmentarzem dla żołnierzy wyznania prawosławnego carskiego garnizonu. W 1912 roku cmentarz został powiększony. Po wybuchu I wojny światowej opiekę nad cmentarzem przejęli Niemcy. W nowej części utworzyli cmentarz wojskowy, na którym w czasie wojny chowali włanych poległych żołnierzy. Po odzyskaniu niepodległosci pieczę nad nekropolią przejęło Wojsko Polskie, początkowo nieformalnie, potem już oficlanie. Poza okresem okupacji stan ten trwał do 1963 roku, następnie tereny cmentarza trafiły pod kuratelę spółki komunalnej miasta Kalisza (w tym roku Majków został włączony do miasta). Od 1991 zezwolono na nowe pochówki, cmentarz jest czynny do dziś.
Centralną część cmentarza zajmują skromne mogiły wojskowe, w większości wykonane w formie cokołu i ustawionego na nim krzyża. Najbardziej spektakularną budowlą jest pomnik wzniesiony przez Niemców w 1918 roku "PRO-Patria" (łac. "dla ojczyzny") ku pamięci poległych w latach 1914-1918. Jest to wysoki, zbudowany z kamieni polnych obelisk z wykutym w kamieniu napisem. Na wprost wejścia znajduje się natomiast wzniesiony w latach 60 ubiegłego wieku pomnik na część ofiar hitleryzmu. Jest centralnym miejscem tzw. mauzoleum, miejsca pochówku 327 mieszkańców Kalisza w okresie II wojny światowej. Niedaleko pomnika "Pro-Patria" znajduje się obelisk zwieńczony prawosławnym krzyżem z napisem: "Tysiąclecie Chrztu Rusi 988-1988". Krzyż ten pochodzi z kopuły nieistniejącego soboru pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu.
Opis poszczególnych kwater:
Kwatera A - główna kwatera, najbardziej międzynarodowa. Znajduje sie na niej ponad 300 mogił żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych podczas I wojny śiwatowej oraz pochowanych w okresie międzywojennym żołnierzy Wojska Polskiego.
Kwatera B - zawiera mogiły żołnierzy Wojska Polskiego i członków ich rodzin zmarłych w okresie międzywojennym. Wśród żołnierzy Wojska Polskiego znajdują się mogiły 49 szeregowców, podoficerów i oficerów stacjonującego w Kaliszu pułku Strzelców Kaniowskich. Wyróżnia się tzw. "Pomnik 29 pułku Strzelców Kaniowskich", który jest gorobowcem starszego sierżanta Stanisława Andrusiewicza i porucznika Józefa Korzona. Zginęli w sierpniu 1920 roku pod Tarnowem, od jednej kuli nieprzyjaciela, kiedy podoficer chciał osłonić swojego dowódcę.
Kwatera C - znajdują się w niej mogiły żołnierzy polskich, rosyjskich, pułku Strzelców Kaniowskich, resortowe - poległych funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz nagrobki dzieci zmarłych przez II wojną swiatową oraz tuż po zakończeniu.
Kwatera D,E - pierwotnie znajdowały sie mogiły żołnierzy niemieckich poległych w II wojnie światowej. Obecnie współczesne groby, także okazałe grobowce romskie.
Kwatera F - podobnie jak w kwaterach D i E. Ponadto znajduje się tu wniesiona w stylu neobizantyjskim kaplica grobowa, w której 30 maja 1936 roku murach pochowany został dowódca 29 pułku Strzelców Kaniowskich major Stafan Walter. Poległ 4 października 1920 roku w wyniku ran odniesionych w trakcie Bitwy Warszawskiej.
Kwatera G - mauzoleum
Kwatera H,I,J - współczesne groby
Kwatera P - mogiły prawodsławne, można odnaleźć nagrobki z XIX wieku oraz pomnik (opisany wyżej).
Wielość narodowości, różne okresy i okoliczności powstawania nagrobków, skromność mogił żołnierskich kontrastujących z romskimi "pałacami" powodują, że nekropolia jest bardzo różnorodna i interesująca oraz skłania do refleksji nad kruchością i przemijaniem życia.
Źródła:
https://wkaliszu.pl/8031709/Cmentarz_Wojskowy_na_Majkowie.html
https://www.krajoznawcy.info.pl/niezwykly-cmentarz-na-majkowie-63277/2