[WK] Gospodarstwo i stajnia z 1930 roku

Historia:

Różnorodne ukształtowanie terenu stanowiło o uroku tej osady. Rozległe wzgórza, dolina Potoku Źródlanego, strumyki, stawy, jezioro, bagna, grzęzawiska, podmokłe łąki i pastwiska, lasy, zagajniki. Bogate ukształtowanie terenu sprzyjało osadnictwu i uprawie ziemi.

W 1773 roku we wsi mieszkało 199 osób. Według danych kościelnych w 1781 roku Wielki Kack zamieszkiwało już 194 katolików i 9 innowierców. W 1820 roku w dokumentach rysuje się podział na mieszkańców wsi oraz służby miejscowego folwarku (o którym przeczytasz tutaj) było to 167 mieszkańców wsi (tylko katolicy) oraz 54 osoby mieszkające (włącznie ze służbą) w folwarku (w tym 2 ewangelików). Poza rolnikami mieszkało tu 2 szynkarzy, straganiarz, pięciu rzemieślników i muzykant. W 1869 roku we wsi (razem z przysiółkami Józefowo, Bernardowo, Folwark i Bollenbruch (Cebulowe Moczary) mieszkało tu już aż 656 osób (w tym 3 ewangelików). Dane urzędowe z 1905 roku określają wielkość wsi na 646 ha, które zamieszkuje 949 osób. Największym przysiółkiem było wtedy Bernardowo liczące 11 mieszkańców. Jak obliczył Jan Modarski, na podstawie badań Stefana Ramułta, na początku lat 90. XIX wieku we wsiach wchodzących dzisiaj w skład Gdyni mieszkało 87,48% Kaszubów, 12,44% Niemców i 0,08% Polaków. W 1921 roku wieś zamieszkiwały 982 osoby, a w 1928 roku już 1064 osoby. Według spisu w 1935 roku Wielki Kack liczył 1444 mieszkańców, a tuż przed wybuchem II wojny światowej, w 1938 roku, było ich już 2600. Wielki Kack powoli stawał się sypialnią dla rozwijającej się Gdyni. W wyniku II wojny światowej jednak spadła liczba mieszkańców i w 1947 roku wyniosła 1712 osoby. W trzy lata później, w 1950 roku, wzrosła jednak do 1910 osób. Obecnie dzielnica Wielki Kack liczy wedle danych z 2019 roku 11 123 mieszkańców.

Życie wiejskiego chłopa nie zmieniło się znacząco do końca lat 30. XX wieku. Na zagrodę bogatego lub średniozamożnego chłopa składały się budynek mieszkalny oraz stodoła lub/i chlew. Przy budynkach gospodarczych stał najczęściej ustęp. Budynki rozmieszczano najczęściej na planie czworoboku. Obok głównych budynków, w zależności od potrzeb, znajdowały się również np. wozownia, piec chlebowy, gołębnik, piwnica, a bogatsi posiadali studnię. Ze wspomnień mieszkańca Wielkiego Kacka – Franicszka Ellwardta: „Pracował każdy członek rodziny. Kobiety zajmowały się obejściem, karmiły bydło i ptactwo, przygotowywały wylęg drobiu, strzygły owce i piekły chleby oraz wyrabiały masło. Pranie bielizny pościelowej zajmowało cały dzień. Jeszcze dochodziła praca w ogrodzie warzywnym oraz przygotowywanie posiłków dla całej rodziny. Mężczyzn kapryśna pogoda zmuszała do ciężkiej pracy w polu aż do zachodu słońca. Zakupy robiło się u Piotrowskiego przy ulicy Źródło Marii, u Cząstki i Baranowskiego, po większe jeździło się do Wejherowa, Gdyni, Sopotu, Kartuz czy Orłowa. Świniobicie odbywało się u Fojuta w rzeźni, wędliny wyrabiano samemu, warzywa i owoce były z własnych ogrodów…”

W okolicy miejsca, w którym stoisz, znajduje się gospodarstwo z 1930 roku (data zachowana na ścianie budynku) wraz ze stajnią. Wśród jego zabudowań w czasie II wojny światowej Niemcy postawili w 1941 roku wojskowy drewniany barak dla żołnierzy, który był zapleczem koszarowym dla baterii artylerii przeciwlotniczej na pobliskiej Lisiej Górze.

Skrzynka:

Skrzynka na współrzędnych. Po prostu odwróć, nie odrywaj. Zachowaj szczególną ostrożność przy podejmowaniu!