Świątynia romańska powstała na początku XIII w. z fundacji miejscowego klasztoru benedyktynów, który znajduje się po drugiej stronie ulicy. Wzniesiona z ciosów granitowych jako kościół parafialny na wzgórzu sąsiadującym z klasztorem, przebudowana i rozbudowana z cegieł w stylu gotyckim w latach 1549–56. Podwyższono wówczas dotychczasową budowlę oraz dobudowano od strony zachodniej nową nawę.
Dawny kościół romański stanowi prezbiterium kościoła dzisiejszego, co wyraźnie widać po materiale, z którego wzniesione są mury. Romańskie partie murów wykonane są z ciosów granitowych, gotyckie – z cegły. Barokowy szczyt fasady pochodzi z XVII w. Zachodni manierystyczny szczyt gotyckiej nawy wzniesiono w końcu XVI lub na początku XVII w.; wschodni szczyt nadbudowanego prezbiterium ma charakter gotycko-renesansowy. W prezbiterium zachowało się sklepienie krzyżowe z 1. połowy XIII w., nawy przykryte są stropami.
Jeden z najcenniejszych zabytków budownictwa romańskiego w Wielkopolsce. Od początku istnienia do 1836 kościół św. Leonarda był kościołem parafialnym w Lubiniu. Następnie po kasacie klasztoru parafia została przeniesiona do kościoła klasztornego NMP, a w 1853 kościół św. Leonarda przekazano ewangelikom. Po II wojnie światowej kościół zwrócono benedyktynom. Wewnątrz m.in. obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z poł. XVIII.
Obok kościoła założono cmentarz, na którym archeologowie znaleźli ok. 500 pochówków z XII - XVIII wieku.