Kompleks osadniczy w Sypniewie składa się z trzech stanowisk – grodziska pierścieniowatego, osady przygrodowej oraz cmentarzyska. Całość usytuowana jest na niewielkim wzniesieniu w podmokłej dolinie rzeczki Róż, na jej lewym brzegu. Dookoła, na przestrzeni kilkuset hektarów rozciągają się podmokłe łąki. Grodzisko, nazwane przez okolicznych mieszkańców „Szwedzkim Rogalem”, „Okopem” lub „Grodem” posiada bardzo wyraźną formę terenową – wał o wysokości do 4,5m jest dobrze zachowany. Od strony południowej widoczne jest obniżenie w wale stanowiące niegdyś wjazd na teren grodu. Ten odcinek wału chroniony był dodatkowym umocnieniami, którego resztki czytelne są jeszcze w postaci ok. 0,5m wału na wprost niegdysiejszej bramy. Wraz z dodatkowym umocnieniem, tzw. wałem odcinkowym powierzchnia grodziska wynosi ok. 75 arów. Wymiary grodziska, nie licząc wału odcinkowego, to 70 x 62m, z czego jego wnętrze zajmuje obszar 40 arów (20 x 20m).
Na niewielkim, piaszczystym wyniesieniu na wschód i północny wschód od grodziska znajdują się pozostałości osady przygrodowej oraz cmentarzyska szkieletowego.
Ochrona konserwatorska
Grodzisko w Sypniewie zostało objęte ochroną konserwatorską na mocy decyzji o wpisie do rejestru zabytków z dnia 15 grudnia 1965 roku pod numerem 753/161.
Historia badań
Grodzisko w Sypniewie zostało odkryte podczas badań powierzchniowych prowadzonych w 1936 r. przez J. Marciniaka z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. W roku 1959, z ramienia Zakładu Polskiego Atlasu Archeologicznego IHKM PAN w Warszawie, przeprowadzono badania weryfikacyjne, które poskutkowały odkryciem w sąsiedztwie grodziska osady przygrodowej oraz cmentarzyska szkieletowego. W latach 1961-1964, prowadzone były systematyczne prace wykopaliskowe na grodzisku w Sypniewie. Kierowała nimi I. Górska.
Wyniki badań archeologicznych
Podczas czterech sezonów badaniami objęto ok. 75% powierzchni wnętrza grodziska oraz wał i fosę od strony wschodniej. Wykopy badawcze założono również na wale odcinkowym i obszarze między wałami od strony południowej. Badania te, szczególnie badania konstrukcji obronnych grodu, pozwoliły na wyróżnienie trzech faz jego użytkowania i rozbudowy. Najstarsza faza – I - widoczna jest w warstwie kulturowej o niewielkiej miąższości zawierającej liczne węgle drzewne i popiół. Z fazą I, datowaną na VII-VIII w., związane są pozostałości palisady drewnianej w postaci kilku równolegle biegnących do siebie linii pali drewnianych wbitych ukośnie w grunt, które były podtrzymywane u podstawy poziomymi belkami równoległymi do przebiegu palisady. W fazie II użytkowania grodu, której chronologię ustalono na VIII-IX w., powstał wał o konstrukcji rusztowej, o czym świadczą odsłonięte ślady próchnicy drzewnej w postaci warstw krzyżujących się ze sobą bierwion. W tej fazie odnotowano również budowę wału odcinkowego na południe od bramy wjazdowej. Był on również zbudowany w konstrukcji rusztowej. Dalsze umocnienia konstrukcji obronnych wprowadzone zostały w fazie III, datowanej na X-XIII w. Wał grodu został wówczas obsypany, zarówno od strony wewnętrznej, jak i zewnętrznej, warstwą ziemi i obłożony kamiennym licem, zaś na jego szczycie zbudowano drewnianą ścianę zaporową oblepioną od zewnętrznej strony gliną. W tej fazie nadal funkcjonował wał odcinkowy broniący bramy wjazdowej od strony południowej.
Przebadanie ¾ powierzchni wnętrza grodu pozwoliło ustalić, że jego zabudowa koncentrowała się w partii przywałowej, zaś część centralna wyłożona kilkoma warstwami kamieni była wolna od zabudowy. W południowo-wschodniej części majdanu odkryto dwie studnie z zachowanymi konstrukcjami drewnianymi składającymi się z dwóch skrzyń drewnianych na planie kwadratu. Skrzynia zewnętrzna każdej ze studni zbudowana była w konstrukcji zrębowej, wewnętrzna zaś w konstrukcji sumikowo-łątkowej. W jednej ze studni odsłonięto podłogę z desek drewnianych obciążoną kamieniami i warstwą filtrującą żwiru. Podczas badań wykopaliskowych pozyskano znaczne ilości materiału zabytkowego, przede wszystkim fragmenty naczyń oraz całe naczynia ceramiczne, przedmioty żelazne, tj. ostrogi, groty strzał, toporki, noże, półkosek, misa, kabłąki od wiader, moneta srebrna – denar Ottona i Adelajdy datowana na początek XI w., paciorki szklane, przęśliki gliniane oraz materiał kostny i organiczny tj. ziarna zbóż, itp.
Datowanie
Odsłonięte nawarstwienia kulturowe oraz materiał zabytkowy pozwoliły na ustalenie trzech faz użytkowania kompleksu osadniczego w Sypniewie. Faza I datowana na VII-VIII w., faza II na VIII-IX w., faza III na X - XIII w