Zamek w Łańcucie - zarys historyczny

Zamek w Łańcucie jest jedną z najpiękniejszych rezydencji arystokratycznych w Polsce. Słynie ze pięknych wnętrz mieszkalnych, a także niezwykle interesującej kolekcji pojazdów konnych. Zespół pałacowy otacza stary, malowniczy park w stylu angielskim. W parku znajdują się liczne pawilony i zabudowania gospodarcze, ściśle niegdyś związane z codziennym życiem łańcuckiej rezydencji.

Pierwotna rezydencja w postaci wieży obronnej znajdująca się na terenie istniejącego dziś kompleksu zamkowego, zbudowana została prawdopodobnie przez ród Pileckich w 2 poł. XVI wieku. Zamek około 1610 roku został rozbudowany przez Stadnickich. Po śmierci Stanisława Stadnickiego w roku 1610 dobra łańcuckie odziedziczyli jego dwaj synowie: Władysław i Stanisław¹.

W latach 1610-1620 powstało murowane założenie w kształcie zbliżonym do podkowy, zamknięte od południa murem
i przejazdem bramnym. Na narożach budowli pobudowano cztery niewielkie pięcioboczne baszty alkierzowe a całość prawdopodobnie otoczono ziemno-drewnianymi fortyfikacjami.

W 1628 roku nowym właścicielem zamku i miasta został Stanisław Lubomirski (1583-1649), wojewoda krakowski. W mieście wprowadził przepisy pozwalające na szybki rozwój rzemiosła, poprawił obwarowania miejskie.

W latach 1629-1641 powstało nowoczesne założenie typu „palazzo in fortezza". Rezydencję otaczały pięcioboczne, zbudowane na planie gwiazdy, ziemno-murowane fortyfikacje bastionowe i głębokie suche fosy. Przeniesiono wjazd do rezydencji na stronę zachodnią. Nowy wjazd do zamku prowadził przez zwodzony most i ufortyfikowaną bramę. Zamek przekształcono we wczesnobarokową rezydencję pozbawiając go cech obronnych. Pięcioboczne alkierze przekształcono na narożne baszty. Zamek w Łańcucie zaprojektował Maciej Trapola - nadworny architekt Stanisława Lubomirskiego.

W wyniku podziału dóbr rodowych w 1642 roku dobra łańcuckie otrzymał od ojca Jerzy Sebastian Lubomirski (1616-1667), późniejszy marszałek wielki koronny (od 1649 roku). Podczas potopu szwedzkiego zniszczone zostało miasto, natomiast sam zamek nie ucierpiał. Zamek w Łańcucie był jednym z nielicznych zamków w Polsce, które nie zostały zdobyte przez Szwedów. Jerzy Sebastian zawiązał konfederację, której celem było stworzenie armii do walki ze Szwedami. Z tego też powodu w Łańcucie gościł król Jan Kazimierz. W 1657 roku łańcuckie fortyfikacje wytrzymały także napór szwedzkich wojsk księcia Siedmiogrodu - Jerzego II Rakoczego.

Po pożarze zamku w 1688 roku przeprowadzono remont i przebudowę. Pracami kierował niderlandzki architekt Lubomirskich Tylman z Gameren. Był twórcą barokowych hełmów na basztach ujmujących elewację frontową. Unowocześniono fortyfikacje tworząc m.in. nowe stanowiska dla strzelców. W tym czasie właścicielem zamki był Herakliusz Lubomirski (1642-1702), mecenas sztuki i poeta. Ostatnim z rodu Lubomirskich właścicielem Łańcuta był Stanisław, marszałek wielki koronny. Władał zamkiem od 1745 roku do swojej śmierci w roku 1783. Żoną Stanisława była Elżbieta Izabela z Czartoryskich, córka Augusta Aleksandra Czartoryskiego i Marii Zofii Sieniawskiej. Izabela Lubomirska zwana Księżną Marszałkową, to jedna z najwybitniejszych kobiet w Polsce XVIII wieku. Zaangażowana w życie polityczne i społeczne kraju, była też wybitnym mecenasem i kolekcjonerem sztuki.
W latach 60. XVIII wieku książęca para rozpoczęła wielką, trwającą dziesiątki lat, przebudowę zamku na godną ich statusu rezydencję pałacową.

Za czasów ostatnich z rodu Lubomirskich zamek całkowicie zatracił cechy obronne. Po śmierci męża Izabela Lubomirska zarządzała wielkim wspólnym majątkiem przez ponad trzydzieści lat. Powstały wtedy, zachowane do dziś niepowtarzalne wnętrza: Apartamenty: Brenny, Chiński, Turecki, Wielka Jadalnia, Sala Balowa, Sypialnia Księżnej Marszałkowej, Sala Kolumnowa, Gabinet Rokokowy. Przy przebudowie działali wybitni artyści tego czasu: Szymon Bogumił Zug, Jan Christian Kamsetzer oraz nadworny architekt Księżnej Marszałkowej Jan Griesmayer a po nim Christian Piotr Aigner. Malowidła wykonał Vincenzo Brenna a sztukaterie Fryderyk Bauman. Fortyfikacje wokół zamku zostały, zgodnie z duchem czasu, przeprojektowane na ogrody. Dobudowano pawilon Biblioteki, urządzono teatr, a poza fosą wybudowano Zameczek Romantyczny. Fasadzie nadano neogotycki kostium².

Certyfikat. Osoby zainteresowane certyfikatem znalazcy w przypadku braku dostępności certyfikatów papierowych mogą go również pobrać w wersji cyfrowej skanując znajdujący się obok kod QR. Certyfikat został przygotowany do wydruku. Nietypowa forma certyfikatu powstała z myślą o ochronie środowiska naturalnego.

Cache. Skrzyneczka znajduje się na terenie ogólnodostępnym. Proszę o przestrzeganie regulaminu parku. Teren parku jest chroniony przez zmotoryzowane patrole Straży Zamkowej, w związku z tym należy zachować konspirację, a także zwracać uwagę na poruszające się po parku pojazdy. W celu dokonania wpisu warto się na moment oddalić. 

To jak długo kesze przetrwają zależy od nas, tak więc podejmujemy dyskretnie i odkładamy podobnie, a do tego obchodzimy się z keszem jakby to był nasz własny, wtedy inni będą mieli okazje również go odnaleźć w stanie, który może cieszyć oko. Proszę zabrać coś do pisania. Brak wpisu w fizycznym logbooku może skutkować usunięciem wpisu cyfrowego. 

Źródło:
1.https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_%C5%81a%C5%84cucie
2. https://zabytek.pl/pl/obiekty/lancut-zamek-lubomirskich-i-potockich