W 1789 roku z fundacji opata zakonu w Wąchocku Aleksandra Rupkiewicza cystersi zbudowali tutaj wielki piec hutniczy, a już wcześniej dzięki działaniu w Starachowicach kopalni rud żelaza wytapiano żelazo w dymarkach. Szczególny postęp w starachowickim hutnictwie miał miejsce w okresie Królestwa Kongresowego po roku 1815. W myśl planów Stanisława Staszica wzdłuż rzeki Kamiennej miał powstać kombinat hutniczy o nazwie „Ciąg Fabryk Żelaza na Rzece Kamiennej” z centrum w Starachowicach, gdzie postanowiono zbudować nowy zakład wielkopiecowy. Po dymisji Staszica w 1824 roku inwestycjami kierował Minister Skarbu książę Ksawery Drucki-Lubecki. Staszicowski plan na lata 1816 – 23 został zmodyfikowany przez Fryderyka Lempe i Filipa Girarda w latach 1833-35. Po upadku Powstania Listopadowego pracami kierował Bank Polski by ostatecznie w 1841 roku uruchomić zakład wielkopiecowy w Starachowicach. W ramach tych planów powstały do 1864 roku pudlingarnie w Brodach i Michałowie oraz duża walcownia w Nietulisku. Przy zakładach wzniesiono osiedla fabryczne. Z zakładu wielkopiecowego powstałego w 1841 roku zachowane pozostały budynki dawnej maszynowni oraz hali lejniczej. Pomiędzy nimi znajdował się zespół trzech wielkich pieców, rozebrany na początku XX wieku, Kolejny rozwój huty przypadł na lata 70 XIX wieku, kiedy stała się ona własnością prywatnego inwestora. W 1870 roku zakład wielkopiecowy w Starachowicach nabył baron Antoni Fraenkel, a w 1875 przekształcił zakład w jedną z pierwszych w kraju spółkę akcyjną „Towarzystwo Starachowickich Zakładów Górniczych S.A”. W roku 1899 wybudowano nowy (istniejący do dzisiaj) wielki piec na paliwo koksowe, wprowadzono szereg maszyn i urządzeń. Dawne, zapoczątkowane przez Staszica piece wygaszono i poddano stopniowej rozbiórce. Wybudowana w 1885 r. linia kolejowa na trasie Skarżysko – Ostrowiec, dała podstawy rozwoju metalurgii żelaza, opartej na paliwie koksowym, a wsad do nowego wielkiego pieca oparto w połowie na rudach przywożonych z Krzywego Rogu. Wielki piec z 1899 roku o wysokości 22 metry wraz z ciągiem technologicznym, torowiskami kolejowymi oraz wieżą gichtociągową dostarczającej materiały do wytopu surówki i wieżą ciśnień stanowi dziś główną atrakcję utworzonego w 2001r Muzeum Przyrody i Techniki im. Jana Pazdura w Starachowicach. Wśród prezentowanych maszyn znajdują się m.in. dmuchawa tłokowa, wyprodukowana w Rydze przez firmę Towarzystwo Akcyjne Budowy Maszyn Braci Klein, ręczna suwnica z 1898 roku jak również  jedna z największych maszyn parowych, która trafiła do Starachowic z Powszechnej Wystawy Przemysłowej w Paryżu w 1899 roku. Ciekawym obiektem jest kanał wodny wykonany przez Franciszka Schrama, dobrze zachowany w części odkrytej jak i sklepionej, który doprowadzał wodę ze zbiornika Pasternik. Wygaszenie wielkiego pieca 19 marca 1968 r., zamknęło ważny rozdział w historii Zakładów Starachowickich jak również historię wytopu żelaza w Staropolskim Okręgu Przemysłowym.