Pomorze

Już w XVI wieku w Pomorzu znajdował się dwór leśniczych przełomskich. Według spisu z 1645 roku zabudowania dworskie składały się z dwóch starych, drewnianych domów mieszkalnych, domu kuchennego, browaru ze słodownią, łaźni i stajni. Obok były: spichlerz, piekarnia, stodoła, trzy obory, dwa chlewki dla świń i domek oborowej. Dwór otaczala palisada z dylów, wzmocniona okrągłą basztą pokrytą gontami. Część obecnej wsi Pomorze nazywana dawniej jako Budziewizna powstała ok. 1770 roku dla oberstrażnika mieszkającego we dworze.

Kapliczka w Pomorzu pochodzi z przełomu XIX i XX wieku. Jest murowana, w kształcie słupa, zwieńczona kutym krzyżykiem. W jej ścianach znajduje się trzy otwory w formie łacińskiego krzyża z umieszonym w jednym z nich krucyfiksem. O jej powstaniu krąży wiele legend. Jedna z nich głosi, że w miejscu tym miał stanąć kościół stanowiący dziękczynienie za odnaleziony przez miej scowego gospodarza skarb, ukryty w tym miejscu przez Szwedów po złupieniu klasztoru dominikanów w Sejnach w czasie potopu. Znalazca wyjechał do Ameryki, gdzie pomnożył majątek i wysłał krewnemu pieniądze na budowę kościoła. Ten roztrwonił dar stawiając jedynie murowaną kapliczkę. Według innej legendy kapliczka upamiętnia ostatnią bitwę Emilii Plater, bohaterki powstania listopadowego, która zmarła w grudniu 1831 roku w leżącym tuż za granica z Litwą majątku Justianów. Według katalogu miejsc pamięci narodowej z 1929 roku czci ona pięciu powstańców styczniowych straconych w 1863 roku.

Około 1,5 kilometra na południowy-zachód od kapliczki znajduje się siedziba Nadleśnictwa Pomorze, która ulokowana jest w miejscu dawnego dworu leśniczych przełomskich. Na wschód od wsi Pomorze i siedziby nadleśnictwa, po drugiej stronie rzeki Marychy znajduje się Rezerwat Przyrody Pomorze Ochroną objęto w nim najstarszy, 200-letni drzewostan sosnowy Puszczy Augustowskiej. Znajdują się tam tzw. sosny Napoleona". W południowej części rezerwatu, w zakolu Marychy znajdują się też ślady dawnego grodziska bałtyjskiego zwanego Zamkową Górą lub Pilikalnis.

(opis z tablicy informacyjnej ustawionej niedaleko kapliczki)

Kapliczka jest położona w malowniczym miejscu, zaraz przy świeżutko wyasfaltowanej drodze z Kukli do Pomorza. Miejsce nie tylko 'sakralne', ale świetne miejsce żeby poczuć klimat okolicznej przyrody. 

Kesz to preforma PET schowana obok kapliczki (więcej w spojlerze).