Jabłonka istniała już w średniowieczu, przed 1411 r. jako część dóbr rycerskich rodu Wildenau z siedzibą w Dźwierzutach. Piętnaście lat później należała do Mikołaja Targowskiego i Jana Pilawskiego (prawdopodobnie szwagrów). W 1438 r., na 30 włókach założono tu wieś czynszową, której sołtysem został niejaki Jan Piekło. W roku 1496 właścicielem Jabłonki był Mikołaj Roch. Otrzymał on nadanie 12 włók na prawie magdeburskim. W XVII wieku Rochowie posiadali już rozległe dobra, obejmujące również wsie Kulki i Wałpusz, wraz z jeziorem o tej nazwie. W 1644 roku w Jabłonce urodził się Krzysztof Hartknoch, wybitny uczony i historyk, autor wielu prac poświęconych dziejom Prus, Pomorza, Kurlandii i Żmudzi. W roku 1716 tutejsze dobra przeszły w ręce F.W. von Collreppa, który założył we wsi szkołę. Po dwudziestu dwóch latach majątek przejął z kolei poprzez ożenek Maciej Fabęcki. Ród Fabęckich (von Fabeck) był w jego posiadaniu przez okres półtora wieku. Pod koniec XIX w. nabyto również Targowo i Dąbrówkę, a Guido von Fabeck był największym właścicielem ziemskim w powiecie. Jego posiadłości obejmowały łącznie 285 włók, czyli około 5000 ha, włacznie z gorzelnią, mleczarnią, tartakiem i fabryką cementu. W roku 1909 do Jabłonki doprowadzono linię kolejową (stacja na pólnoc od wsi). Ostatnim właścicielem był baron Wilhelm von König. W 1911 r. większość ziemi wraz z zabudowaniami przejęło Towarzystwo Ziemskie (Ostpreussiche Landgesellschaft) i rozparcelowało - do końca 1925 r. założono tu 30 nowych gospodarstw rolnych. Tereny leśne znalazły się zaś w posiadaniu samorządu powiatowego. W latach 20- tych XX w. wybudowano nową, murowaną szkołę dwuklasową z częścią mieszkalną dla nauczyciela. Budynek ten istnieje do dziś jako mieszkalny. W okresie międzywojennym istniał w Jabłonce również Dom Opieki dla Starców. W 1938 r. w ramach akcji germanizacyjnej zmieniono nazwę wsi z Jablonken na Wildenau. W 1939 r. było tu 60 gospodarstw i 479 mieszkańców. W roku 1945 w Jabłonce ulokowała się komendantura radziecka, która zajmowała się gromadzeniem i wysyłką do ZSRR zrabowanych dóbr poniemieckich.

Istniał we wsi kościół, zbudowany w 1529 r., najpierw jako filialny Rańska, potem filialny Targowa. Ufundowany został przez ród Rochów.  Rozebrano go jednak w 1825 r. i mimo opracowania nowego projektu, przez znanego architekta Karla Schinkela, nie odbudowano go.

Pałac w Jabłonce - 1914 r.

Pałac w Jabłonce wzniesiono w 1859 r. w stylu eklektycznym. Architekt Johann Larras zaprojektował sześć lat później park krajobrazowy, którego smętne resztki możemy jeszcze oglądać (zza ogrodzenia). W 1927 r. utworzono tu Wyższą Szkołę Ludową (Masurische Volkshochschulle) - jako jeden z pierwszych uniwersytetów ludowych w Niemczech. Odbywały się tu kursy rolnicze, szkolenia dla przywódców młodzieżowych i szkolenia n.t. "pracy ojczyźnianej". NSDAP przejęło placówkę w 1936 r., rozszerzając zakres działalności i zakładając także Mazurską Szkołę Tkactwa dla dziewcząt. Ostatecznie jednak szkoła została zlikwidowana. Partii nazistowskiej nie podobała się chyba zbyt mała nazistowskość - poranne nabożeństwa i modlitwa przy stole. W pierwszych dniach stycznia 1945 r. pałac stał się na krótko siedzibą generała Niedenfuhra, kwatermistrza niemieckiej Grupy Armii "Środek". Niestety budynek spłonął jeszcze w tym samym roku. Dziś pozostały po nim jedynie fundamenty i piękna kuta brama wjazdowa (dziś prowadząca na teren prywatnej posesji).

********

Źródła:

- http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/025K_TK25/2392_Mingfen_1944.jpg

-  https://pl.wikipedia.org/wiki/Jab%C5%82onka_(powiat_szczycie%C5%84ski)

- Liżewska I., Knercer W.,  Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej. Olsztyn, Agencja Wydawnicza "Remix" s.c., 1998, 

- Olbryś W., Z dziejów Jabłonki, Kurek Mazurski, nr 17 (1172), 26.04.2017

********

Kesz znajduje się "na Jabłonce": reneta szara, kosztela, antonówka. Prawy tylny narożnik.