Trelkowo (d. Gross Schondamerau) to wieś królewska lokowana w 1391 roku na prawie chełmińskim. Do dziś jest dobrze zachowany pierwotny układ przestrzenny tzw. owalnicy, z działką kościelną i stawem w środkowej części placu. W tym samym czasie erygowano parafię. Zróżnicowany pod względem ukształtowania teren wokół wsi determinuje malownicze rozmieszczenie zabudowy na różnych wysokościach.
Wcześniejszy drewniany kościół spłonął w połowie XVIII wieku. Obecny - dawniej ewangelicki - powstał w 1757 roku. Murowany z kamienia polnego i cegły, tynkowany, orientowany. Założony na planie prostokąta, z wieżą od zachodu i dwoma aneksami na planie kwadratu po bokach. Wieża, węższa od korpusu, dwukondygnacyjna, nakryta dachem namiotowym, z chorągiewką na szczycie. Wewnątrz, zachowała się neogotycka chrzcielnica, prospekt organowy oraz tablice z nazwiskami parafian poległych w okresie wojen napoleońskich i w I wojnie światowej. W Muzeum Mazurskim w Szczytnie jest przechowywanych kilka gotyckich rzeźb z tego kościoła, w tym znakomita figura Madonny z Dzieciątkiem z ok. 1440 roku.
Teren jest ogrodzony ładnym kamiennym murem. Przy kościele stoi pomnik z I wojny światowej w formie otwartej księgi, poświęcony poległym mieszkańcom. Przy kruchcie grób pastora, z żeliwnym krzyżem z połowy XIX wieku.
********
Źródła:
- http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/025K_TK25/2391_Grammen_1938_uniberk_C056992836.jpg
- Liżewska I, Knercer W, "Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej", Ag. Wyd. "Remix s.c.", Związek Gmin Mazurskich "Jurand", Olsztyn 1998
********
Jesteś na miejscu? Tu oczywiście nie ma kesza. Aby go odnaleźć musisz odszukać cyfry brakujące we współrzędnych finału:
N 53* 37,8 A B
E 020* 59,0 C D
Teraz jak "rasowi turyści" wchodzimy na teren kościoła. Lewą furtką bramy. Wczuj się w rolę. Niewidoczne oczy mogą cię obserwować. Pospaceruj.
A - Tablica pamiątkowa? Dzień poświęcenia kościoła przez biskupa warmińskiego (który dzień w miesiącu roku pamiętnego).
B - Ile jest okrągłych okienek w zachodniej ścianie kościelnej wieży?
C - Pierwsza liczba po przecinku na pruskim znaku wysokościowym, wmurowanym w ścianę świątyni.
D - Liczba liter imienia i nazwiska wspomnianego wcześniej biskupa.
Finał - klasyczny magnetyk typu wielkomiejskiego, mniej więcej na wysokości...