[LSS] Dawna wieża widokowa

 

Historia:

Najstarsze pocztówki ukazujące Luftkurort Sagorsch (pol. Uzdrowisko klimatyczne Zagórze) pochodzą z końca lat 90. XIX wieku. Najczęściej wydawane były te wykonane techniką litografii barwnej, która w tym czasie, wraz z rozwojem fotografii, stawała się coraz bardziej modna. Pierwszym zakładem, który zaczął wydawać zagórzańskie pocztówki była znana gdańska firma edytorska Clary Bernthal, która prowadziła również sklep papierniczy przy ulicy Złotników na gdańskiej starówce. W tym czasie pojawiły się pocztówki kolażowe, przedstawiające wybrane miejsca na terenie Zagórza, ale także widoki ze zboczy morenowych wzgórz. Już na początku XX wieku Clara Bernthal zaczęła mieć konkurencję w samym Zagórzu, ponieważ właściciel Hotelu Claassen – Eduard Classen mający zmysł do reklamowania Zagórza i swoich usług turystycznych rozpoczął samodzielnie wydawać widoków ukazujące tereny leśne Zagórza, dworzec kolejowy, ale przede wszystkim prowadzone przez siebie hotele i restauracje – Hotel Claassen oraz gospodę Auerhahn (pol. Głuszec). Pocztówki Classena szybko stały się najpopularniejsze wśród turystów. Wiele z nich przetrwało do naszych czasów pozwalając poznać klimat zagórzańskiego uzdrowiska na przełomie wieków. Innym znaczącym wydawcą pocztówek Zagórza i Szmelty sprzed stu lat był niejaki Rosenberg z Koszalina. Nieco później, tuż przed upadkiem zagórzańskiego uzdrowiska w okresie międzywojennym zaczynają przeważać pocztówki fotograficzne, w których drogi druk (w szczególności barwny) zastępowany był gotowym papierem fotograficznym.

 

Na jednej z pocztówek wydanych około 1905 roku przez Eduarda Classena, poza Hotelem Claassen i leśniczówką Zbychowo możemy zauważyć jeszcze dwa nieistniejące obecnie miejsca – leśną gospodę Auerhahn, która znajdowała się przy brukowanej drodze ze Zbychowa do Zagórza oraz… sporych rozmiarów wieżę widokową na jednym z leśnych wzgórz otaczających Schmelzthal (pol. Dolinę Szmelty). Wysoka na około 30 metrów drewniana wieża widokowa zwieńczona dużą flagą Cesarstwa Niemieckiego była jedną z największych atrakcji uzdrowiska. Nie zachowały się informacje, w którym roku powstała i kto był jej fundatorem, jednak można domniemywać, że pojawiła się w Zagórzu na przełomie XIX i XX wieku, a inicjatorem jej budowy był prawdopodobnie właściciel pobliskiej gospody Auerhahn – Eduard Classen. Wieża, która stanęła na jednym ze wzgórz w pobliżu Teufelsschlucht – Diabelskiego Wąwozu, czyli współczesnej ulicy św. Józefa, pojawia się również na kilku innych pocztówkach oraz na mapach turystycznych z tego okresu jako „Aussichts-Turm” (pol. wieża widokowa). Wieża wspomniana jest również w pisemnej relacji z wycieczki gdańskiego Towarzystwa Botaniczno-Zoologicznego w rejon Zagórza i Szmelty. Nie wiadomo kiedy wieża zniknęła z krajobrazu Zagórza, jednak najprawdopodobniej miało to miejsce tuż po 1920 roku, kiedy terenem Zagórza ponownie zarządzali Polacy.

 

Zachowało się wiele relacji wycieczek po Schmelzthalu (pol. Dolinie Szmelty) wymieniających go jako najpiękniejsze miejsce w regionie i opisujących zapierające dech w piersiach widoki z okolicznych wzgórz, jak również urzekające piękno potoku Zagórskiej Strugi. Faktycznie nawiązanie do rowerów na tabliczkach umieszczonych na Hotelu Claassen nie było przypadkowe. Uzdrowisko Zagórze było jednym z pierwszych miejsc, gdzie już pod koniec XIX wieku rodziła się turystyka rowerowa. Najstarszą zachowaną relacją z wyprawy rowerowej do Doliny Zagórskiej Strugi jest opis zachowany w gazecie Danziger Neueste Nachrichten z 20 maja 1899 roku. Szczegółów dotyczących doliny Zagórskiej Strugi w czasach pruskich dostarcza też czasopismo Der Wanderer z 15 czerwca 1905 roku:

"W trzecim dniu naszej wycieczki skierowaliśmy się do Doliny Szmelty przy Zagórzu (...). Miejsce to bezspornie należy do najpiękniejszych części, jakie zaoferować mogą całe wschodnie Kaszuby. Następnie wspięliśmy się na górę znajdującą się na brzegu lasu po północnej stronie Doliny, aby podziwiać wspaniały krajobraz rozciągający się u naszych stóp".

W pierwszych latach po 1920 roku, a więc po przejęciu Pomorza przez administrację polską, Dolina Zagórskiej Strugi wciąż była chętnie odwiedzana przez turystów. Piękny opis Zagórza zawarł w swoim „Przewodniku po polskiem wybrzeżu” z 1926 roku Józef Staśko:

„Obcy przybysz, który zabawił w okolicach Zagórza jakiś czas, nie pożałuje tego. Ta cudna przyroda, pełna krasy szczególniej wśród wąwozów leśnych, oddziałać potrafi na każdy świeży umysł. Drażni ciszę tylko pociąg przebiegający w dole od czasu do czasu, a jeśli w głąb dolin się zapuścimy, to już nic ciszy nie zakłóci”.

Równie ciekawego, chociaż znacznie bardziej zdawkowego opisu dostarcza reklama Uzdrowiska Zagórze z drugiej połowy lat 20. XX wieku, czyli dawnego pruskiego zakładu dla alkoholików, który przez pewien czas funkcjonował w okresie międzywojennym jako pensjonat:

„Uzdrowisko Zagórze (pow. morski), dolina Szmelcu, w malowniczej okolicy, wśród gór i lasów, blisko do morza, poleca po całkowitej renowacji, pokoje słoneczne z pełnem utrzymaniem, ceny niskie, dobra kuchnia”.

Nieco więcej o urodzie Zagórza można przeczytać również w artykule opublikowanym w czasopiśmie Słowo Pomorskie z 1928 roku:

"Zagórze - gdzie to jest? Ach, tak - za górami, za lasami, tam w okolicy Wejherowa (...). Tak może powie niejeden z czytelników. A jednak to Zagórze - to nie byle co i dużo można by o niem powiedzieć. Mógłbym tutaj np. zachwycać się prześlicznym krajobrazem kaszubskim, w którym wieś ta leży jak wyspa uwieńczona zielonym łukiem wzgórz. Lecz kto chce poznać Kaszuby, niech najlepiej sam pojedzie i zobaczy na własne oczy".

Jednym z ostatnich przedwojennych opisów urody Zagórza i Szmelty jest tekst Bolesława Koselnika zamieszczony w „Przewodniku po Gdyni, Wybrzeżu i Szwajcarii Kaszubskiej” z 1931 roku:

„Zdrowe powietrze, piękne lasy iglaste, o gęstym podszyciu drzew i krzewów liściastych i różnorodne krajobrazy, a także dogodna komunikacja, tak kolejowa jak automobilowa, złożyły się na powstanie wygodnego letniska (…). Z Zagórza można urządzać automobilowe lub piesze wycieczki – spacery po najbliższej okolicy. Do okolicznych obiektów, zasługujących na zwiedzenie, należy zaliczyć: leśniczówkę Zagórze (…), dolinę zagórskiego potoku, zwaną inaczej doliną Szmelty, przez którą prowadzi w głąb Kaszubskiej Szwajcarii, wygodna, wijąca się w postaci serpentyny, szosa (…). Z okolicznych wzniesień roztacza się wspaniały widok na dolinę Redy oddzielającą Kępę Oksywską od Puckiej oraz na Zatokę”.

 

Skrzynka:

Po wieży nie ma już śladu, ale może zachowały się jeszcze jakieś pamiątki po odwiedzających ją turystach i letnikach? Kesza szukaj na wschodnim zboczu góry, kilkanaście metrów poniżej miejsca, w którym stała wieża.

Dokładnie maskuj!

Zasady reaktywacji

Reaktywacja jest zabroniona i nie ma od tego wyjątków.

Przeczytaj więcej o reaktywacji skrzynek TUTAJ

Musisz być zalogowany, aby zobaczyć dodatkowe informacje.