Sierż. Jan Leonowicz ps. „Burta”, s. Mariana i Anastazji z d. Jurczak, ur. 15 stycznia 1912 r. w Żabczu (pow. Tomaszów Lubelski). Służbę wojskową odbył w 2. psk w Hrubieszowie, w którym walczył we wrześniu 1939 r. Od października 1939 r. był członkiem SZP-ZWZ-AK. Od 1942 r. był dowódcą sekcji szturmowej „Poturzyn” odcinka „Wschód” Obwodu AK Tomaszów Lubelski. W 1944 r. został żołnierzem „Kompanii Leśnej” dowodzonej przez Witolda Kopcia „Ligotę”, a później „Kompanii Żelaznej” Andrzeja Dżygały „Korczaka”. Udało mu się wydostać z okrążenia w czasie akcji „Sturmwind II”. W ramach akcji „Burza” znalazł się w szeregach odtwarzanego przez Inspektorat Zamość 9. pp Leg. AK. W dniu 1 sierpnia 1944 r. został awansowany do stopnia plutonowego. Od lipca 1944 r., w ramach ROAK-DSZ-WiN, kontynuował działalność zbrojną przeciwko strukturom komunistycznym na Zamojszczyźnie. W dniu 1 czerwca 1945 r. został awansowany do stopnia sierżanta. W kwietniu 1947 r. większość żołnierzy jego oddziału skorzystała z amnestii. Sam Leonowicz odmówił podporządkowania się rozkazowi o ujawnieniu i wszedł w skład Samodzielnego Obwodu WiN Tomaszów Lubelski, dowodzonego przez Stefana Kobosa „Wrzosa”. W latach 1949-1950 jego oddział liczył kilkanaście osób. „Burta” był intensywnie poszukiwany przez MO i UB, stąd bardzo często zmieniał swoje miejsce pobytu ukrywając się u zaufanych współpracowników, m.in. u nauczycielki z Nowin Władysławy Płoszajównej. W grudniu 1950 r. na trop jej powiązań z „Burtą” wpadli funkcjonariusze PUBP w Tomaszowie Lubelskim, a kobieta została aresztowana. 3 lutego 1951 r. w budynku szkoły, w którym mieszkała oraz zabudowaniach gospodarskich urządzono zasadzkę, w której wzięło udział siedmiu funkcjonariuszy UB dowodzonych przez Ryszarda Trąbkę oraz były współpracownik „Burty” - Antoni Dziuba, który miał rozpoznać dowódcę. Po kilku dniach, 9 lutego 1951 r., około godz. 20.30, nieświadomy śmiertelnego zagrożenia Leonowicz przyszedł na spotkanie do szkoły w Nowinach. Gdy „Burta” zbliżył się do okien usłyszał okrzyk „Stój! Ręce do góry!”. Nie zamierzał poddać się bez walki, jednak miał niewielkie szanse. Próbował chwycić za automat, ale ubecy otworzyli ogień z broni maszynowej, zabijając go na miejscu. Ciało sierż. „Burty” wywieziono do Tomaszowa Lubelskiego, a następnie pochowano w nieznanym do dzisiaj miejscu. W dniu 12 września 2012 r. z inicjatywy Bronisława Malca „Żegoty” - prezesa Koła w Suścu ŚZŻAK Okręgu Zamość odsłonięto pomnik poświęcony Janowi Leonowiczowi „Burcie”.
Pomnik jest posadowiony obok krętej drogi i bardzo wąskiego chodnika, zatrzymanie pojazdu oraz parkowanie jest ryzykowne, dlatego tez proponuję pojazdy zaparkować obok remizy strażackiej ok 300 m dalej Tam tez ukryta jest skrzyneczka. Skrzyneczka - pojemnik z magnesem . Powodenia
Symbool | Soort | Coördinaten | Beschrijving |
---|---|---|---|
Interessante plek | --- | Pomnik "Burty" |