Kopalnia Brzeszcze „Wschód” to obecnie określenie dotyczące byłego górniczego terenu o powierzchni blisko 65 tys. m kw. z oryginalną zabudową przemysłową, pozostałego po wyłączonym z eksploatacji oddziale tutejszej kopalni węgla kamiennego. Mieści kilkanaście obiektów – budynków i budowli zespołu zabudowy szybów Andrzej III i Andrzej IV, m.in. budynki nadszybia i wieże nadszybowe, budynki maszyn wyciągowych, kołowrotu, hala kompresorów i wentylatorów z chłodnią/basenem chłodzącym, budynek stacji sprężarek i transformatorów.

Historia powstania tego miejsca zaczęła się w pierwszych latach XX wieku, gdy na terenie ówczesnej jeszcze wsi Brzeszcze rozpoczęto z sukcesem poszukiwania węgla. Badania sfinansował Arnold Rappaport z Wiednia. Został on pierwszym właścicielem Kopalni Węgla Kamiennego w Brzeszczach.  W 1903 roku rozpoczęto eksploatację „czarnego złota”. Z biegiem czasu wydobycie zwiększało się, następował progres zakładu i w rezultacie również Brzeszcz. Sukcesywnie zwiększano ilość górników i kadry administracyjnej. Z odległych miejsc przybywali tutaj wykwalifikowani robotnicy wraz z rodzinami. KWK Brzeszcze od początków istnienia inwestowała i budowała osiedla górnicze dla napływowej ludności. W 1918 r. poziom zatrudnienia wynosił 1289 osób, a więc zbliżony był do ogółu mieszkańców z okresu przed budową kopalni. Również w 1918 roku rozpoczęto budowę szybu Jowisz, zwanego później Andrzej III, rozbudowanego następnie do Oddziału Kopalnia Węgla Kamiennego Brzeszcze „Wschód” (KWK Brzeszcze „Wschód”). Kopalnia Węgla Kamiennego Brzeszcze „Wschód” była pierwszą i jedyną państwową kopalnią węgla kamiennego zbudowaną w okresie II Rzeczypospolitej. Jako przedmiot szczególnego zainteresowania władz państwowych w latach 1927–1937 poddana została inwestycjom, dzięki którym posiadała najbardziej nowoczesne rozwiązania w przemyśle górniczym.

Obecnie już nieczynna Kopalnia Brzeszcze „Wschód” jest także miejscem tragicznej historii.. W czasie II wojny światowej zakład został przywłaszczony przez okupanta. Niedaleko szybu niemieccy naziści utworzyli podobóz KL Jawischowitz (na terenie obecnego parku miejskiego w Brzeszczach przy ul. Dworcowej) - największą spośród 45 filii KL Auschwitz. Podobóz był pomyślany jako zaplecze siły roboczej w kopalni. Był to pierwszy przypadek w historii niemieckich obozów koncentracyjnych zatrudnienia więźniów pod ziemią. W podobozie przebywali w okropnych warunkach bytowych mężczyźni różnych narodowości, którzy byli notorycznie niedożywieni, wyczerpani i terroryzowani. Największym złem KL Jawischowitz była dla wycieńczonych ludzi ciężka i zbyt długa praca ponad siły pod ziemią. Z tego względu podobóz był uznawany przez więźniów jako jeden z najgorszych, co miało odzwierciedlenie w bardzo wysokim wskaźniku ich umieralności. Niejednokrotnie tracili życie oni w trakcie pracy „na dole”. Zatrudnieni w kopalni górnicy oraz inni mieszkańcy Brzeszcz narażając własne i bliskich życie, nieśli pomoc zniewolonym mężczyznom.

Po wojnie kopalnia nadal prężnie się rozwijała i w roku 1982 zatrudniała już 8715 pracowników. W konsekwencji typowo rolnicza wioska diametralnie się zmieniła. Dzięki temu Brzeszcze w 1962 roku zyskały prawa miejskie. Miasteczko liczy dziś ponad 11 tys. mieszkańców. Dzięki wieloletniemu finansowaniu kopalni powstały tutaj obiekty edukacyjne, sportowo-rekreacyjne, handlowe, kulturowe i inne.

Oddział KWK Brzeszcze Wschód został wyłączony z eksploatacji w 1995 r. Pełnił później funkcję wentylacyjną i jako skład materiału dla Ruchu I. Zespół zabudowy Szybu Andrzej III w 2011 r. został wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, jako zespół modernistycznej zabudowy przemysłowej. Teren KWK Brzeszcze Wschód wraz z zespołami zabudowy Szybu Andrzej III i Andrzej IV oraz skład materiału i torowiska w 2016 r. zostały przekazane do Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. i weszły w skład Oddziału „Kopalnie Węgla Kamiennego w Całkowitej Likwidacji”. Część́ terenu wraz z zabudową została zbyta na rzecz prywatnych inwestorów i powstało tam kilka przedsiębiorstw. Większość́ historycznej zabudowy w tej strefie została niestety wyburzona.

Kopalnia nie zakończyła wtedy swojej działalności, ponieważ wciąż wydobywano złoża węgla z pierwszego oddziału. W 2016 roku kopalnia jako ZG Brzeszcze weszła w skład spółki TAURON Wydobycie S.A. i stała się w niej trzecim zakładem.

W roku 2022 Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. przekazała w darowiźnie gminie Brzeszcze tereny oraz obiekty byłej Kopalni Węgla Kamiennego Brzeszcze „Wschód”. Samorząd zaplanował przeprowadzić przy wsparciu unijnym rewitalizację tego wyjątkowego, zabytkowego oraz historycznego terenu.