Najstarsza szkoła rolnicza w zaborze rosyjskim – 1900 r.
Instytut Kształcenia Nauczycieli w Brwinowie Pszczelinie - 1937 r.

W drodze do skrytki mijamy dwie bramy wiodące na teren posesji „Pszczelińska 99”. Obecnie widać za nimi szybko rozbudowujące się osiedle „Pszczelin” natomiast w głębi kryje się Centrum Doradztwa Rolniczego.

Cofnijmy się jednak trochę w czasie do przełomu XIX i XX wieku. W tym czasie Towarzystwo Pszczelniczo-Ogrodnicze zakupiło jedenastomorgową kolonię w folwarku Otrębusy koło Brwinowa przeznaczoną na założenie jedenastomiesięcznych praktycznych kursów ogrodniczo-pszczelniczych „dla tych synów włościańskich, o których będzie wiadomem, iż na własnych gospodarstwach osiądą”.
Pierwszych 24 praktykantów przyjęto na roczny kurs do Pszczelina już 15 października 1900 r., pomimo sporych jeszcze braków wyposażenia m.in. narzędzi.

Budynek szkoły w okresie przedwojennym, żródło NAC

Szkołę nazwano Pszczelin od nauczania racjonalnego gospodarowania rolniczego i zawodu ogrodnika pszczelarza. Opracowany program szkolny stawiał na: dobre przygotowanie do zawodu, wychowanie w duchu patriotycznym, rozbudzenie zainteresowań kulturalnych i przygotowanie do czynnego życia społecznego. Nauka w szkole oraz mieszkanie, opał i opranie były bezpłatne; za życie każdy praktykant płacił po 5 rubli (1901 r.) miesięcznie. Szkoła stawiała na kształcenie praktyczne. Z czasem wykładano też zagadnienia teoretyczne rolnictwa, a także — w pewnym zakresie — przedmioty ogólnokształcące.

Szkolne gospodarstwo dynamicznie się rozwijało. W 1917 r. szkoła gospodarowała już na 77 morgach, w części własnych w części dzierżawionych. W szkolnym internacie mieszkali nauczyciele i uczniowie. Nauczyciele pomagali w nauce oraz razem z uczniami jedli posiłki w internatowej stołówce, która bazowała na własnych produktach ze szkolnego gospodarstwa. Szkoła miała również własny hymn „Hymn Pszczeliniaków”.

Budynek szkoły w 2010 r.

W czasie I wojny światowej w budynkach szkolnych stacjonowały kolejno wojska rosyjskie i niemieckie, gospodarstwo utraciło inwentarz, a ogród poorany został okopami. Dzięki przezorności ówczesnego dyrektora, który przed drugą ofensywą niemiecką w 1915 r. spakował majątek ruchomy szkoły i wywiózł go wozami do Warszawy, do siedziby Towarzystwa Pszczelniczo–Ogrodniczego, ocalały pomoce naukowe, narzędzia i inne sprzęty. Reszta ruchomości pozostawionych w Pszczelinie została zrabowana lub bezmyślnie zniszczona przez wojsko. Pomimo tego jeszcze w czasie wojny w 1917 roku szkoła wznowiła działalność.

W okresie międzywojennym Pszczelin stał się placówką wzorcową dla powstających w całym kraju szkół rolniczych. Nauczyciele w czasie dokształcania jak również młodzież podczas wycieczek programowych mogli oglądać i podziwiać szkołę w Pszczelinie by czerpać z jej dorobku. Niektóre z powstających szkół przyjęły również „Hymn Pszczeliniaków” jako swój.

W 1937 roku rozpoczęto budowę Instytutu Kształcenia Nauczycieli w Brwinowie Pszczelinie w celu kształcenia nauczycieli szkół rolniczych.

W czasie II wojny światowej na przełomie 1944 i 1945 roku w szkole w Pszczelinie mieściła się filia Szpitala Wolskiego. Pomimo wielu braków w szkolnych budynkach udało się zorganizować całkiem przyzwoite warunki sanitarne. W placówce zadbano również o zaspokojenie potrzeb kulturalnych i duchowych personelu m.in. powstała dowcipna „Ballada Pszczelińska” napisana przez dr Hannę Kołodziejską na melodię piosenki żołnierskiej „Serce w plecaku” oraz wydano dwa numery satyrycznego pisma „Wesoła Pszczółka. Periodyk poświęcony wszystkim zagadnieniom”, tworzony pod wymownym mottem „Figlarze wszystkich krajów łączcie się”.

Budynek szkoły w 2013 r.

Po wojnie w 1945 roku powstało w Pszczelinie Gimnazjum Rolnicze, a w 1947 roku uruchomiono Instytut Kształcenia Nauczycieli Szkół Rolniczych. W 1954 roku utworzono w Pszczelinie Technikum Rolnicze a Instytut przekształcono w Ośrodek Doskonalenia Kadr Pedagogicznych Szkolnictwa Rolniczego i Studium Nauczycielskie dla nauczycieli szkół rolniczych. W ostatnich dziesięcioleciach XX wieku placówka funkcjonowała jako Zespół Szkół Rolniczych obejmujący szkołę zawodową oraz technika rolnicze, hodowlane, ogrodnicze. Poza zabudowaniami szkoły, internatu i gospodarstwa, placówka dysponowała wolnostojącą salą gimnastyczną i boiskiem, wyposażona była w rozbudowany wojskowy tor przeszkód i strzelnicę na wolnym powietrzu (pod koniec funkcjonowania szkoły była także mała kryta strzelnica), kotłownię obsługującą cały teren (szkołę, internat, ośrodek oraz budynki mieszkalne dla nauczycieli i kadry) oraz małą drukarnię. Warto też wspomnieć, że stołówka w internacie nadal bazowała na produktach ze szkolnego gospodarstwa.

Ta pierwsza w byłej Kongresówce szkoła rolnicza przetrwała do 2005 roku. Budynki szkolne zburzono w 2015 roku a na jej terenie powstało nowe osiedle.

Natomiast Instytut Kształcenia Nauczycieli po wielokrotnych zmianach nazwy i formy organizacyjnej funkcjonuje obecnie jako Centrum Doradztwa Rolniczego (CDR) oraz Krajowe Centrum Edukacji Rolniczej.

Dojazd/dojście do Centrum Doradztwa prowadzi przez drugą od strony miasta bramę. Tuż przed nim można obejrzeć imponujące drzewo (pomnik przyrody) a po lewej stronie budynku CDR znajdziemy odsłonięty w maju 2018 roku obelisk upamiętniający Tadeusza Kościuszkę, który został ufundowany przez Pszczeliniaków ponad 100 lat temu.

Budynek Centrum Doradztwa Rolniczego

Źródła:
Zdzisław Bańkowski „Pszczelin : pierwsza szkoła rolnicza dla młodzieży wiejskiej 1900-1925”,
Dr. Inż. Jan Sadowski „Szkoły rolnicze typu pszczelińskiego”, Bezpłatny Miesięcznik Kulturalno-Społeczny „LINIA” nr. 10, listopad 2016, 
Encyklopedia Dulag 121

Kesz

Spacerek do skrytki możemy rozpocząć ulicą Pszczelińską od Ronda Wacława Kowalskiego w Brwinowie (dla wytrwalszych) lub od razu od współrzędnych startowych wskazujących stojącego przy tej ulicy „Gucia”.

Od Gucia uzyskasz dwie cyferki „AB”, idąc dalej Pszczelińską w kierunku południowo-wschodnim po przeciwnej stronie ulicy natrafimy na kapliczkę (koordynaty poniżej).
Tu policz „seduszka” na bocznej ściance ogrodzenia i masz cyferkę „C”.

Po podstawieniu do wzoru (nawiasów nie mnożymy) otrzymasz współrzędne skrytki. Powodzenia!

N 52°(C+1).(C/7)(B)(2xA)

E 20° (A)(B+1).(A+1)(A+B)(C)