Bitwa pod Markuszowem odbyła się 26 lipca 1792 roku w czasie wojny polsko-rosyjskiej w obronie Konstytucji 3 Maja. Była ostatnim – do tego zwycięskim – starciem tej wojny, którego wynik nie miał już jednak żadnego wpływu na ostateczny, niepomyślny dla Polski wynik konfliktu.
Wobec niemożności utrzymania linii Bugu, dowodzący Polakami książę Józef Poniatowski prowadził swój korpus w kierunku Warszawy, unikając stoczenia decydującej bitwy i dbając o zachowanie armii. Pod koniec lipca 1792 r. stanął kwaterą w Kurowie, gdzie dosięgła go wieść o przejściu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego na stronę konfederacji targowickiej. Pod Markuszowem znajdowała się straż tylna wojsk polskich. Na nią uderzyli od wschodu (od strony Garbowa) niezorientowani w sytuacji politycznej Kozacy. Zrozpaczony zachowaniem krewniaka książę Józef poprowadził znajdujące się pod jego rozkazami 12 szwadronów kawalerii do bezsensownej już walki, osobiście dowodząc i wykazując się przy tym niebywałą brawurą, wedle współczesnych przekazów - szukając śmierci. Kozacy zostali odparci i odrzuceni w kierunku Garbowa. W bitwie tej zginęło około 20 Polaków.
Kesz – preforma PET znajduje się na bocznej krawędzi ekranu akustycznego, stojącego przy przecinającym dawne pole bitwy łączniku lokalnej drogi 874 Lublin-Puławy z ekspresową S17.
Uwaga na spory ruch na drodze (samochód można zatrzymać na dość szerokim poboczu, ewentualnie podejść do kesza z drugiej strony ekranu, drogą przy zabudowaniach - droga łatwiejsza, jednak z dużo większym ryzykiem dekonspiracji)