Skrytka powstała w ramach projektu "Ukryta historia Wielkich Grodziszczan" realizowanego przez Fundację Sofijka - edukacja i rozwój z Brwinowa w ramach programu "Działaj Lokalnie". 

Skrytką opiekują się Państwo Siwkowie.

Przygotowanie tekstu: Paulina Kuran (Fundacja Sofijka)

Zapraszamy do udziału w grze "Ukryta historia Wielkich Grodziszczan" w dniach 24 września - 9 października 2022 r.. Więcej informacji w wydarzeniu: https://www.facebook.com/events/660125631908564

Balbina Walczewska (1866 - 1944)

Ziemianka, rodowita grodziszczanka, właścicielka stawów, obecnie nazywanych Stawami Walczewskiego. 

Urodziła się w 1866 r. Jordanowicach jako córka Marianny i Łukasza Godlewskich, których grób znajduje się na grodziskim cmentarzu. Jako młoda, bo zaledwie 20-letnia kobieta wyszła za mąż za starszego o 4 lata Aleksandra Walczewskiego z Chlewni. Mieli ośmioro dzieci: Andrzeja, Marię/Mariannę, Jana, Stefana, Franciszka, Stanisławę, Katarzynę i Julię/Juliannę. Troje z nich zmarło we wczesnym dzieciństwie: Stefan i Katarzyna żyli zaledwie rok, a Julia – cztery lata. Stanisława i Franciszek również zmarli młodo. Balbinę Walczewską przeżyło zaledwie troje.

Rodzina Walczewskich nabyła od hr. Skarbka gospodarstwo na terenie, którego wykopane zostały dwa stawy przedzielone groblą, zasilane wodami rzeki Rokicianki. Walczewscy bardzo dbali o rodzinny biznes - stawy były regularnie zarybiane, a na ich brzegu powstała infrastruktura wypoczynkowa. Z czasem stał się to jeden z ulubionych terenów wypoczynkowych mieszkańców Grodziska i tak jest do dnia dzisiejszego.

Wielkim ciosem dla rodziny była wczesna, bo w niespełna 40 roku życia śmierć Aleksandra Walczewskiego w 1900 r. Balbinie z pewnością nie było łatwo. Samotna matka z sześciorgiem wówczas dzieci stanęła przed wielkim wyzwaniem utrzymania tak licznej rodziny.

Inwestycje w atrakcje na stawach z pewnością podniosły walor wypoczynkowy tego miejsca, ściągając coraz większe rzesze okolicznych mieszkańców, a tym samym wspierając domowy budżet Walczewskiej. Na stawach były: wypożyczalnia łódek, kabiny kąpielowe, potężne huśtawki dla młodzieży, kołowrót lub kołobieg, czyli rodzaj karuzeli, na której chłopcy opasani parcianymi linami przymocowanymi do wysokiego słupa, rozpędzali się wokół niego, tak aż siła odśrodkowa unosiła ich w górę. W stawach można było łowić ryby, a w rzeczce, kąpieli mogły zażywać młodsze dzieci.

Lata pierwszej wojny światowej nie były łaskawe dla właścicielki stawów. W dokumencie z Kancelarii Generała-Gubernatora Warszawskiego możemy przeczytać, że w dniach 18- 28 lipca 1914 r. na polach ziemianki Balbiny Walczewskiej, mieszkającej w gminie Grodzisk w powiecie błońskim, przeprowadzono formowanie rezerwistów powołanych do służby wojskowej. Zadeptane zostały uprawy kartofli i owsa. W 1915 roku w wieku niewiele ponad 20 lat zmarł syn Balbiny, Franciszek. Jej córka Stanisława zmarła w 1932 roku, w niecały rok po swoim ślubie. Balbina Walczewska zmarła w 1944 r., w wieku 77 lat.

Stawy Walczewskiego to obecnie jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc wypoczynkowych w Grodzisku Maz. Na terenie obiektu znajduje się kąpielisko wraz z wypożyczalnią sprzętu wodnego. Przez cały teren prowadzą alejki z licznymi ławki, duże altanki ze stołami, ławkami oraz stałymi grillami, z których można korzystać bezpłatnie. Dodatkowo znajdują się tu nowo powstałe pomosty stałe i pływające. Do dyspozycji mieszkańców i gości są także 3 boiska do siatkówki plażowej, a w bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się kompleks boisk „Orlik 2012”, który składa się z: boiska ze sztuczną murawą, boiska wielofunkcyjnego oraz boiska do piłki ulicznej. Obiekt oferuje również siłownię zewnętrzną, park do street workoutu, plac zabaw, fontannę pływająca i punkty gastronomiczne. Tu także można skorzystać z Summer Books, czyli Letniej Biblioteki otwartej w wakacje (czerwiec-sierpień).