Anioł na kamieniu

Na początku mieszkańcy Węgielsztyna założyli swoją wieś nad jeziorem Rydzówka. Kiedy pewnego razu pracowali oni przy karczunku znaleźli w środku lasu wielki kamień, na którym siedział anioł. Ten rzekł: „Jeśli zbudujecie tutaj kościół, to Boże błogosławieństwo będzie z wami”. Mieszkańcy Węgielsztyna tak uczynili i nigdy tego nie żałowali.

Nazwa Węgielsztyn wywodzi się od Engelstein, czyli „anielski kamień”. Założenie wsi miało miejsce w 1400 roku, a być może do jej przelokowania doszło już sześć lat później. Zgodnie z przekazywaną z pokolenia na pokolenie tradycją, mieszkańcy mieli odnaleźć w lesie nieopodal wsi pozostałości dawnej świątyni lub spotkać tamże anioła. Owo zdarzenie zostało potraktowane jako boski znak, nakazujący w owym miejscu zbudować kościół i przenieść tutaj osadę.

Skoro jednak wieś już istniała, trudno, aby drwale znaleźli anioła siedzącego na kamieniu, który dał jej nazwę... Swoją drogą Węgielsztyn przez wieki cieszył się Bożym błogosławieństwem. W czasie wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku wieś została wolna od zarazy, choć wymarli mieszkańcy całej okolicy.

Z: Czarci Ostrów. Wielki zbiór mazurskich podań ludowych, oprac. J. Łapo, Dąbrówno 2014.

Z faktem tym wiąże się odnowienie lokacji wsi w roku 1406. Przywilej lokacyjny wystawił ówczesny Marszałek Zakonu Krzyżackiego Ulryk von Jungingen, ten sam, który zginął w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku.
 

Parafia św. Józefa w Węgielsztynie

Parafia Rzymskokatolicka p.w. św. Józefa w Węgielsztynie przed reformacją należała do archiprezbiteratu sępopolskiego, zaś po reaktywowaniu należy do dekanatu Św. Huberta w Węgorzewie. W okresie 1525 - 1945 istniała tu parafia luterańska.

Historia

Parafia rzymskokatolicka i kościół parafialny powstały w Węgielsztynie w 1478 roku. Kościół został gruntownie odnowiony i przebudowany w 1771, a wieżę wzniesiono w 1714 roku. Podczas reformacji wierni przeszli na luteranizm. Parafię kanonicznie reaktywował 5 kwietnia 1962 biskup warmiński Tomasz Wilczyński. Oprócz kościoła parafialnego kult sprawowany jest w kościele filialnym p.w. Miłosierdzia Bożego w Perłach oraz w szpitalu w Rudziszkach.

Gotycki kościół z XV wieku zbudowany jest z kamienia polnego, otynkowany, jednonawowy, z dwuspadowym dachem krytym dachówką. Zakrystia ma beczkowe sklepienie, nawa kolebkowe. Wnętrze z XVII wieku: ambona posiadająca ornamentykę niderlandzką, krucyfiks w kruchcie i zamek w drzwiach zakrystii. Z czasów krzyżackich pochodzi granitowa chrzcielnica kościoła oraz barokowy ołtarz. W XVIII wieku dobudowano do świątyni część zachodnią z wieżą wysokości 32 m.

To najstarszy zabytek na ziemi węgorzewskiej. W roku 1657 okoliczna ludność przetrwała w nim oblężenie tatarskie.
W połowie XVI w. pastorem parafii luterańskiej był Jan Toryłowicz-Batocki (Tortykowius). W 1740 roku było 1230 polskich i 510 niemieckich parafian, w 1806 było parafian 1245 polskich i 1085 niemieckich. Proporcje narodowościowe parafian zmieniły się w 1848 - polskich 77 i niemieckich 3342.

Odpusty w parafii: św. Józefa (1 maja), Narodzenia NMP (8 września) i Miłosierdzia Bożego (2 niedziela wielkanocna).

Do parafii należą następujące miejscowości: Biedaszki, Brzozowo, Dąbrówka Mała, Guja, Klimki, Łęgwarowo, Parowa, Pasternak, Perły, Przystań, Rudziszki, Stawki, Wesołowo, Węgielsztyn.

Proboszczowie

Proboszczami po 1962 roku byli:

• ks. prał. Józef Pietruszka (1958–1968)
• ks. prał. dr Zbigniew Wieczorkowski (1968–1992)
• ks. kan. mgr Jerzy Katola (1992–2005)
• ks. kan. Ireneusz Szymkiewicz (2005–2007)
• ks. dr Henryk Śmiarowski (2007–2008)
• ks. Aleksander Korczak (2008–2014)
• ks. dr Zbigniew Chmielewski (2014–2020)
• ks. Tomasz Sikorski (2020– )

Bibliografia załącznikowa:

http://www.wegorzewskispacerownik.pl/properties/3/