(miejsce, gdzie stała) Synagoga w Bełchatowie

"Choć nie wiadomo, kiedy dokładnie powstała gmina żydowska w Bełchatowie (a wraz z nią bóżnica), to z opisu miasta sporządzonego przez jego właściciela, Leona Kaczkowskiego w 1821 r., wynika, że w tym okresie istniała tu już synagoga i cmentarz. Owa pierwsza bóżnica była prawdopodobnie nowowzniesionym, stosunkowo niewielkim budynkiem, zbudowanym z drewna, zaoferowanego Żydom przez Kaczkowskiego na korzystnych warunkach.

W 1893 r. zbudowano synagogę murowaną, przy wydatnym finansowym udziale miejscowych fabrykantów żydowskich. Ulokowana u zbiegu ulic Ewangelickiej (przemianowanej później na ul. 19 Stycznia) i Fabrycznej, niemal monumentalna, wzniesiona na planie prostokąta, od zachodu posiadała obszerny przedsionek, z którego wchodziło się do jeszcze większej sali głównej. Nad przedsionkiem znajdował się babiniec. Sala główna miała wysokie okna o łukowatych zwieńczeniach; duże okna posiadały także przedsionek i babiniec.  Jak podpowiada także układ okien, część zachodnia była dwukondygnacyjna, część wschodnia – prawdopodobnie jednokondygancyjna. Dach dwuspadowy przyozdobiono sterczynami; było ich sześć – cztery na narożach, a dwie w połowie ścian północnej i południowej. Wnętrze było bogato zdobione; wyróżniały się zwłaszcza bima i aron ha-kodesz. Aż do wybuchu drugiej wojny światowej synagoga nieprzerwanie służyła bełchatowianom wyznania mojżeszowego.

Niemal od razu po wkroczeniu do miasta we wrześniu 1939 r. Niemcy zamknęli synagogę, uniemożliwiając Żydom nie tylko dalsze z niej korzystanie, ale również uratowanie cennego wyposażenia przed grabieżą i dewastacją. Wkrótce, wobec całkowitej bezradności społeczności, Niemcy zrabowali albo zniszczyli wszystkie przedmioty liturgiczne, a bogaty księgozbiór spalili na dzisiejszym pl. Wolności. Splądrowana i ogołocona budowla została zamknięta, a potem przekształcona w magazyn.

Po 1945 r., kiedy w Bełchatowie nie istniała już gmina żydowska, gmach przez blisko dekadę funkcjonował jako siedziba ośrodka sportowego. Pomimo to jego stan był bardzo zły. Przetrwały właściwie tylko mury obwodowe, nie było podłóg, a dach był bardzo uszkodzony. W 1956 r., z powodu zniszczeń i ogólnej dewastacji obiektu, dawna synagoga została rozebrana.

W 1989 r. po przeciwnej stronie ulicy umieszczona została tablica upamiętniająca istnienie bełchatowskiej społeczności żydowskiej i jej tragiczny koniec. Obecnie na miejscu synagogi wznosi się dom mieszkalny."

Opis pochodzi z serwisu Wirtualny Sztetl. A zdjęcie z profilu Miasta Bełchatów na Facebooku.

O skrzynce: 
Mikro magnetyk typu PET. W środku ołówek i logbook.