Kościół ewangelicko-augsburski w Ozorkowie

W połowie XIX stulecia był to najbardziej okazały kościół ewangelicki w środkowej Polsce. Koszty realizacji znacznie przekroczyły zakładaną kwotę. Gdyby nie ofiarność jednego z najbogatszych parafian – Wilhelma Wernera – świątynia być może nie powstałaby w znanej nam formie. 

Pier­wszy koś­ciół ewan­gelicki wznie­siono w Ozorkowie już w 1814 roku na trójkąt­nym placu we wschod­niej części osady. Był to skromny, drew­ni­any budynek zbu­dowany na planie pros­tokąta. Zaz­nac­zony jest na pier­wszym planie osady, sporząd­zonym w 1816 roku. Od samego początku świą­tynię trak­towano jako „tym­cza­sową”; już od 1821 roku rozpoczęto stara­nia o wzniesie­nie nowej, murowanej budowli. W 1823 roku właś­ci­ciel miasteczka, Ignacy Starzyński, wys­tosował pismo do Komisji Wojew­ództwa Mazowieck­iego z prośbą o pomoc w sfi­nan­sowa­niu nowego budynku. Pro­jekt architek­ton­iczny murowanego koś­cioła, autorstwa Boni­facego Witkowskiego, przy­go­towany został w 1827 roku, jed­nak z uwagi na spór doty­czący finan­sowa­nia budowy, nie doczekał się realizacji.

Budowę obec­nego, murowanego koś­cioła rozpoczęto dopiero w 1840 roku. Autorem pro­jektu był Piotr Frydrych. Koszt budowy opiewał na ogromną sumę 78 540 zło­tych, której parafia nie była w stanie pokryć. W 1841 roku udało się zebrać jedynie 24 tysiące zło­tych. Pomocy szukano wszędzie, jed­nak ani car Mikołaj I, ani nowy właś­ci­ciel Ozorkowa – Feliks Łubieński, nie byli zain­tere­sowani wspar­ciem tego przed­sięwz­ię­cia. Z pomocą pośpieszył wów­czas jeden z najzamożniejszych parafian – Chris­t­ian Wil­helm Werner, który pokrył resztę kosztów budowy (przy czym ostate­czny koszt wyniósł aż 120 tysięcy zło­tych).

Architektura

Uroczys­tego poświęce­nia koś­cioła dokonał ks. Super­in­ten­dent Modl w dniu 9 października 1842 roku. Był to w owym cza­sie jeden z najbardziej okaza­łych protes­tanc­kich budynków koś­ciel­nych na ziemi­ach pol­s­kich. Wznie­siony został na planie pros­tokąta, w stylu późnok­lasy­cysty­cznym. Fasada ozdo­biona jest wysokim portykiem wspar­tym na czterech korync­kich kolum­nach i zwieńc­zona trójkąt­nym fron­tonem. Na narożach budynku zna­j­dują się pseudo­ryza­l­ity, niez­nacznie wybi­ja­jące się ponad linię dachu. Na szczy­cie każdego z nich stoją rzeźby trzech apos­tołów – w sumie jest ich dwu­nastu. Dach przykryty jest kop­ułą pokrytą cynkową blachą i zwieńc­zoną latarnią z wysokim krzyżem. Wnętrze świą­tyni za pomocą rzędu jońs­kich kol­umn podzielone jest na trzy nawy. Nad nawami zna­j­dują się dwupiętrowe, drew­ni­ane empory. Zabytkową wartość posi­ada również chrz­ciel­nica i krucy­fiks z XIX wieku oraz wiszący w głównym ołtarzu obraz przed­staw­ia­jący Chrys­tusa i apos­tołów.

W lat­ach 80-tych XIX wieku, dzięki finan­sowemu wspar­ciu Hen­ryka Schlössera odnowiono wnętrza koś­cioła oraz wybu­dowano nową, murowaną dzwon­nicę, do dziś sto­jącą na swoim miejscu. Wcześniejsza, drew­ni­ana dzwon­nica pamię­tała jeszcze czasy pier­wszego ozorkowskiego koś­ciółka. Najm­niejszy z jej dzwonów, zwany szkol­nym, prze­nie­siono później na cmen­tarz. Również fig­ury dwu­nastu apos­tołów sto­jące na narożnych ryza­l­i­tach koś­cioła są świadectwem ofi­arności Schlössera. We wnętrzach świą­tyni możemy oglą­dać dwie tablice pamiątkowe poświę­cone dwóm najbardziej zasłużonym dla koś­cioła parafi­anom – Chris­tianowi Wil­hel­mowi Wernerowi i właśnie Hen­rykowi Schlösserowi. W 1913 roku w koś­ciele rozpoczęto prace renowa­cyjne, kierowane przez przy­byłego do Ozorkowa w tym samym roku – pas­tora Adolfa Hen­ryka Rondthalera. Koszty w całości pokryła wdowa po Karolu Scheiblerze – Anna.

W XX wieku

Wydarzenia dwóch wojen świa­towych odcis­nęły piętno na ozorkowskiej świą­tyni. W 1918 roku żołnierze niemieccy wdarli się do koś­cioła i zagra­bili organy. Po II wojnie świa­towej w koś­ciele zor­ga­ni­zowano obóz dla Niem­ców i osób pochodzenia niemieck­iego. Wnętrza świą­tyni uległy poważnym zniszczeniom, więk­szość mającego jakąkol­wiek wartość wyposaże­nia została roz­gra­biona. Po lik­widacji obozu świą­ty­nia przeszła w ręce Koś­cioła rzym­skoka­tolick­iego. Świą­ty­nia zyskała wezwanie św. Tadeusza i została filią parafii katolick­iej pod wezwaniem św. Józefa. Ewan­ge­lików wspierał w tym cza­sie, dojeżdża­jący z Łodzi ksiądz Karol Kotula. Pier­wsze powo­jenne nabożeństwa na przełomie 1947/48 roku odpraw­iał przy mau­zoleum Schlösserów na cmen­tarzu ewan­gelickim. Sytu­acja taka miała miejsce do 1951 roku. W 1953 roku udało się odzyskać koś­ciół dla parafii ozorkowskiej, jed­nak jego stan był opłakany. Tylko dzięki pomocy parafian udało się wykonać część prac remon­towych. Kole­jne prace kon­serwa­cyjne miały miejsce w lat­ach 1987–1994 oraz na początku XXI wieku. W ostat­nich lat­ach pod­dano remon­towi wysłużoną dzwon­nicę.

Od 17 marca 1994 roku koś­ciół nosi wezwanie Dwu­nastu Apos­tołów Jezusa Chrys­tusa.

info: osadnicy.pl

Kesz posadzony na pamiątkę mego keszowania w Ozorkowie.

Jedyny chyba budynek który przykuł moją uwagę podczas kręcenia się po tym nieco smutnym mieście.

Mikrus ukryty na kordach w drzewie. Miej coś do pisania i odkładaj uważnie żeby nie wpadł zbyt głęboko!