Historia

Willa przy dawnej Falkenwalderstrasse 56 powstała na terenie Westendu - willowego przedmieścia Szczecina, założonego w początkach lat 70. XIX w. Oznaczona pierwotnie numerem 49, a następnie 42/43, wzniesiona została w na zlecenie kupca A. Manasse, należącego do najbogatszych i najbardziej wpływowych obywateli miasta. Projekt sporządził w 1879 r. architekt i mistrz budowlany E. J. Decker, który zaprojektował również kilka sąsiednich willi, utrzymanych w jednorodnej neorenesansowej stylistyce. Do prac przystąpiono w 1880 r., ukończono je w 1883 r. W trakcie budowy zmieniono projekt fasady, której nadano bardziej monumentalne, nawiązujące do klasycyzmu formy. Jeszcze w latach 1882-1883 zbudowano przy willi stajnię - również według projektu E. J. Deckera. W 1894 r. willę nabył Hugo Delbruck. W 1895 r. wzniesiono przybudówkę przy narożniku północno-wschodnim (proj. Carl Kupferschmidt). W 1900 r. przybudówkę tę powiększono od strony wschodniej, a do południowego narożnika elewacji frontowej dostawiono werandę. W 1902 r. powstała przybudówka przy narożniku południowo-zachodnim, którą zaprojektował arch. Wechselmann. W 1906 r. według projektu tego samego architekta dostawiono przybudówkę do narożnika północno-zachodniego. W 1907 r. przebudowano werandę przy elewacji południowej. W tym czasie właścicielka była Emma Delbruck. W 1915 r. sprzedała ona willę kapitanowi Wiliamowi Sprengerowi. Nowy właściciel jeszcze w tym samym roku przystąpił do budowy domu ogrodnika. Niewielki neobarokowy domek wzniesiony według został według projektu Emila Grauerta tuż za budynkiem stajni z lat 80. XIX w. W 1931 r. willa była własnością szczecińskiej spółki „Druidenheim”. Na jej zlecenie w 1932 r. przebudowano stajnię na garaże. W 1935 r. posesja przejęta została przez Związek Obrony Przeciwlotniczej Kraju. Na zlecenie tej adaptacji wnętrze budynku adaptowano na szkołę, likwidując zarazem frontowe wejście poprzedzone schodami i werandą. Po 1945 r. willa użytkowana była przez Armię Czerwoną, a później przez Wojsko Polskie. W latach 60. XX w. zaadaptowana została na przedszkole z rodzin wojskowych. Zlikwidowano wówczas ogrodzenie od strony ulicy oraz rozebrano większą część stajni i dom ogrodnika. W latach 90. XX w. zlikwidowano przedszkole. W okresie od 2000 do 2002 r. obiekt dzierżawiony był przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe „Polisa”, w następnych latach wydzierżawiony został osobom prywatnym, a przez pewien czas pozostawał nie użytkowany. Około 2008 r. wykonano gruntowny remont adaptując dawną willę na potrzeby kancelarii notarialnych. Uporządkowano wówczas otoczenie budynku i wykonano nowe, metalowe ogrodzenie.

Opis

Willa przy al. Wojska Polskiego 81 położona jest w willowej dzielnicy Szczecin-Łękno, znanej niegdyś jako Westend, na działce po północno-wschodniej stronie alei Wojska Polskiego. Zwrócona fasadą w kierunku południowo-zachodnim, otoczona jest ogrodem, wydzielonym przez wykonane niedawno stylowe metalowe ogrodzenie. W ogrodzie przed fasadą willi rosną dwie dorodne magnolie. Główne wejście do budynku usytuowane jest obecnie w północno-wschodniej elewacji bocznej.

Willa w formach neorenesansu włoskiego, założona na rzucie pierwotnie zbliżonym do kwadratu, z ryzalitami pośrodku frontowej i tylnej elewacji, obecnie zniekształconym przez dobudówki asymetrycznie dostawione do elewacji bocznych i tylnej. Podpiwniczona, w części środkowej dwupiętrowa, nakryta niskim dwuspadowym dachem, w partiach bocznych jednopiętrowa z kondygnacją strychową nakrytą dachami pulpitowymi. Przybudówki przy elewacji południowo-wschodniej - parterowe, o płaskich dachach. Budynek murowany, otynkowany, dachy pokryte papą. Elewacje z wydzielonym cokołem, na wysokości parteru boniowane, podzielone gzymsami - cokołowym, kordonowym i parapetowym pod oknami parteru i I piętra., zwieńczone fryzem i gzymsem. Fryz zwieńczenia w części środkowej gładki, w partiach bocznych z dekoracją stiukową w formie girland rozmieszczonych pomiędzy okienkami metopowymi. Fasada symetryczna, pierwotnie siedmioosiowa, w środkowej wyższej części poprzedzona parterowym ryzalitem, powyżej którego rozczłonkowana wysoką, półkoliście zamknięta wnęką. Zwieńczona trójkątnym naczółkiem. W bocznych partiach elewacji frontowej zdwojone okna pierwszego piętra zamknięte półkoliście, ujęte w obramienia w formie podwójnej aedikuli o korynckich pilastrach i gładkim belkowaniu. W płycinach parapetów okiennych fasady zachowana stiukowa dekoracja o motywach roślinnych. Pozostałe elewacje przekształcone w wyniku przebudów z pocz. XX w., obecnie asymetryczne, ozdobione analogicznym, lecz nieco skromniejszym detalem jak fasada. Wnętrze

usytuowane. symetrycznego pięcioboku. Jednopiętrowa, podpiwniczona, nakryta niskim dachem wielopołaciowym z pięciobocznym świetlikiem w środku. Murowana, otynkowana, dach pokryty papą. Elewacje podzielone gzymsami cokołowym i kordonowym, zwieńczone wydatnym, drewnianym gzymsem koronującym z kroksztynami, na wysokości parteru bonowane. Okna ujęte profilowanymi opaskami, w obramieniach o formie aediculi z toskańskimi pilastrami po bokach oraz bogato zdobionymi płycinami parapetów i nadproży (motywy wici akantowej, girland, antytetycznie ustawionych ptaków i t. p.). Na elewacji północnozachodniej dużych rozmiarów relief z antykizującym. Elewacja południowa (od strony placu Szarych Szeregów) symetryczna, dwuosiowa, w głównej środkowej części zryzalitowana na skutek cofnięcia narożników. Obie elewacje boczne cofnięte na szerokości pierwszej od narożnika osi okiennej, elewacja od strony al. Wojska Polskiego pięcioosiowa, od ul. Wielkopolskiej - symetryczna, z dwuosiową piętrową werandą pośrodku. W parapetach okien werandy - tralkowe balustrady. Obie elewacje tylne pięcioosiowe. W elewacji północno-wschodniej główne wejście do budynku usytuowane w ryzalicie klatki schodowej, obok - wydatny trójboczny parterowy ryzalit. W elewacji północnozachodniej pośrodku jednoosiowy ryzalit, dwie osie okienne od strony ulicy zamarkowane blendami.

Wnętrze willi rozplanowane wokół centralnie położonego pięciobocznego hallu w układzie trzytraktowym. Od strony północno-wschodniej położona dwutraktowa klatka schodowa od południowego zachodu największa reprezentacyjna sala. Zachowana oryginalna stolarka drzwiowa, a w sali restauracyjnej na parterze - neobarokowy kominek z czarnego marmuru.

Obiekt dostępny za zgodą użytkowników (pomieszczenia parteru w godzinach otwarcia restauracji).

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 27.04.2015 r.

O skrytce: Mikro magnetyczne ukryte w bramie wjazdowej od strony płotu z kamieni