Święty Mikołaj

Mikołaj z Miry (z greckiego Άγιος Νικόλαος, z łaciny Sanctus Nicolaus) to święty prawosławny i katolicki. Bez wątpienia jeden z najpopularniejszych świętych, o życiu którego posiadamy bardzo niewiele pewnych informacji. Historycy nie odnaleźli żadnych wzmianek pochodzących z III, IV czy nawet V wieku, które potwierdzałyby jego istnienie. Żadne z zachowanych źródeł sprzed VI wieku nie przekazały o nim nawet najkrótszej informacji. Wzmianki o świętym Mikołaju pojawiają się dopiero w VI wieku czyli ponad 200 lat po jego domniemanej śmierci. Według przekazów Mikołaj urodził się 15 marca 270 roku w niewielkim miasteczku Patara (w Licji na terenie dzisiejszej Turcji). Był jedynym dzieckiem bardzo zamożnej i bezdzietnej pary. Wedle starej tradycji jego narodziny zostały poprzedzone gorącymi prośbami rodziców. Ich pozycja społeczna była bardzo wysoka, dlatego po ich śmierci podczas zarazy, młody Mikołaj stał się jedynym spadkobiercą znacznej majętności. Dorastając wyrzekł się rozrywek, kobiet, handlu i polityki, a poświęcił pobożności, rozdał cały odziedziczony majątek. Wspomagał biednych i stawał w obronie pokrzywdzonych. Był biskupem Miry (obecnie Demre we wschodniej Licji w Turcji). Według przekazów, już sam wybór Mikołaja na biskupa dokonał się w sposób cudowny. Po śmierci dotychczasowego biskupa Miry, dostojnicy kościelni zgromadzili się, by wybrać nową głowę diecezji. Ustalono, że zostanie nim pierwsza osoba, która rankiem wejdzie do kościoła, aby się pomodlić. Jako biskup wspierał naukę o Trójcy Świętej i zwalczał pogaństwo (doprowadził między innymi do zburzenia świątyni Artemidy). Tradycja zalicza go również do uczestników soboru w Nicei w 325 roku. Dał się wówczas poznać jako żarliwy obrońca chrześcijańskiej ortodoksji (przemawiał przeciwko heretykowi Ariuszowi). Zmarł prawdopodobnie w Mirze w dniu 6 grudnia pomiędzy 342 a 345 rokiem. Gdy Turcy zbliżali się do Miry, relikwie świętego Mikołaja dzięki staraniom włoskich kupców zostały przewiezione do Bari (w dniu 9 maja relikwie świętego Mikołaja złożono w klasztorze benedyktynów, a następnie w specjalnie wzniesionej bazylice świętego Mikołaja Cudotwórcy). W 1089 roku w uroczystościach poświęcenia grobowca w Bari uczestniczył osobiście papież Urban II. Z życiem świętego Mikołaja związane są liczne legendy i cuda (uratowanie trzech żołnierzy skazanych na śmierć, obdarowanie posagiem trzech córek chciwego sąsiada, żeglarze i zboże). Od wieków Mikołaj, to postać kojarzona z obdarowywaniem. Jego życie, to chrześcijański wzór, jak należy korzystać z majątku i władzy. Jego pobożność, skromność i umiłowanie sprawiedliwości nie tylko uchroniły go od grzechu i doprowadziły do świętości, lecz również dzięki nim stał się on drogowskazem dla chrześcijan (nawet Dante w „Boskiej komedii” przywołał jego postać, jako przykład miłego Bogu korzystania z bogactw). Od IX wieku Mikołaj był czczony w chrześcijaństwie wschodnim i zachodnim jako święty i cudotwórca. Przedstawiany jest z brodą, w stroju biskupa (obrządku prawosławnego lub łacińskiego) z mitrą i pastorałem. Najczęściej w jednej ręce trzyma księgę, a drugą wykonuje gest błogosławieństwa. Wśród jego atrybutów występują rekwizyty z legend (trzy złote kule, trzy jabłka, trzy sakiewki, troje dzieci lub młodzieńców, kotwica i okręt). Już w średniowieczu uważano Mikołaja za patrona dzieci, jak również czynów rycerskich, szczęśliwych podróży, uczniów, studentów, dobroczyńców, darczyńców, wolontariuszy, handlowców, pomyślnych transakcji, piwowarów, winiarzy, miodosytników, gorzelników, panien na wydaniu, młodych małżeństw, kobiet ciężarnych, rodzących, młodych matek, cukierników, piekarzy, producentów słodyczy, lodów, restauratorów, karczmarzy, pisarzy, żeglarzy, krawców, perfumiarzy, dobrych wiadomości, przewoźników, spedytorów, rolników, sadowników, prawników i więźniów. Tradycję rozdawania prezentów 6 grudnia w Polsce rozpowszechnił ksiądz Piotr Skarga, kiedy to utworzone przez niego bractwo właśnie tego dnia wpłacało pieniądze zebrane dla biednych. Zapiski przekazują, że w dniu 6 grudnia zakonnice roznosiły prezenty dla dzieci z biednych rodzin i zostawiały je wieczorem pod drzwiami domów. Związek kultu świętego z wręczaniem prezentów jest udokumentowany od XV wieku w różnych źródłach. Obecnie święty Mikołaj jest ikoną kultury masowej. Dzięki promocji postać starszego mężczyzny z białą brodą, ubranego w czerwony strój, który porusza się saniami ciągniętymi przez zaprzęg reniferów jest jedną z głównych atrakcji bożonarodzeniowych.