"Groch I" - miejsce zrzutu broni i amunicji dla Armii Krajowej .

Ruch oporu w Wielkopolsce w latach II wojny światowej nie mógł funkcjonować bez pomocy z zewnątrz; brakowało środków łączności, broni i amunicji. Można je było otrzymać m.in. drogą lotniczą z Wielkiej Brytanii. Przygotowania do operacji zrzutowych trwały od 1940 r. W czerwcu 1943 r. wyznaczono kilka ośrodków – placówek zrzutu uzbrojenia, głównie w południowej Wielkopolsce. Określono je kryptonimami pochodzącymi od nazw zbóż, miejsce w którym się znajdujemy zostało nazwane "Groch I".

Zrzuty lotnicze dla Armii Krajowej nad Wielkopolską przebiegały w dwóch fazach. Pierwsza miała odbyć się w nocy z 14/15 września 1943 roku, natomiast II faza - z 15/16 października 1943 roku. Terminy te nie zostały wyznaczone przypadkowo, wiązały się z pełnią księżyca. Wszystkie informacje przekazywane były zaszyfrowanymi depeszami drogą radiową w audycjach BBC. Najszybciej gotowość organizacyjną do odbioru zrzutu osiągnęły placówki w obwodach: Środa Wielkopolska, Jarocin (Pleszew) i Kępno. W tej fazie zrzutów wyznaczono trzy operacje zrzutowe, które miały być obsłużone przez następujące placówki odbiorcze o kryptonimach: „Żyto I” w Ołoboku pod Ostrowem Wielkopolskim, „Proso II” w Janowie koło Środy Wielkopolskiej i „Groch I” w Tursku niedaleko Pleszewa. W fazie drugiej przewidziano dwie operacje, które miały być obsłużone przez placówki: „Żyto I” ponownie w Ołoboku pod Ostrowem Wielkopolskim, (gdyż wcześniej samolot z całym ładunkiem pod Nowymi Skalmierzycami rozbił się o budynek i spłonął) oraz przez placówkę „Fasola” w Grabie w pobliżu Czermina (akcja zakończyła się częściowym powodzeniem, z przyczyn technicznych nie udało się zrzucić całego ładunku).

Na obszarze dzisiejszego powiatu pleszewskiego w czasie okupacji niemieckiej dokonano dwóch zrzutów lotniczych: w Tursku oraz w Grabie. Tereny zrzutowisk były dobierane w pobliżu Prosny, ponieważ piloci kierowali się wzdłuż rzeki co ułatwiało im nawigację. Niedaleko Turska były 2 mosty na Prośnie, istniejący do dziś drogowy w miejscowości Bogusław oraz nieistniejący kolejki wąskotorowej z Kucharek do Zbierska w odległości około 1,5 km od pierwszego, co było świetnym znakiem rozpoznawczym miejsca zrzutu dla pilotów.

14 września 1943 roku z lotniska Tempsford w Anglii, które było jednym z najbardziej tajnych lotnisk w historii II wojny światowej, wyleciał samolot Halifax JD -911 „Z”, który miał zrzucić materiały na placówkę „Groch I” 401 na terenie Turska, koło Pleszewa. Zadanie wykonano 15 września o godzinie 00:30. Dowódcą samolotu był kapitan Zygmunt Zbucki. Placówkę „Groch I” wyłoniono głównie z kadry rejonu Placówki AK Gołuchów o kryptonimie „Gronostaj”, podlegającej pod obwód Jarocin z dowództwem znajdującym się w Pleszewie. Komendantem obwodu był kpt. Bruno Nikoleizig, dowodzący też placówką odbiorczą „Groch I”, która sprawnie przyjęła zrzut i zakopała go w żwirowni, w pobliżu miejsca akcji. W odbiorze zrzutu uczestniczyło 25 żołnierzy AK, dalszych 12 brało udział potem w przewozie zdobyczy do magazynu w Pleszewie. Były tam 2 lekkie karabiny maszynowe typu Bren, 18 sztuk pistoletów maszynowych typu Sten, 21 pistoletów typu Colt z dużą ilością amunicji, 3 radiostacje, mapy, 40 granatów z zapalnikami, materiały wybuchowe z lontami i rakietnica. Łącznie waga sprzętu wojskowego wynosił 1200 kg.

Ludwik Misiek po ukończeniu 17 lat, w października 1943, roku został przez ojca zaprzysiężony do AK i otrzymał pseudonim „Robert”. Wypełniał m. in. zadania kurierskie, między Inspektoratem Rejonowym Ostrów Wielkopolski, a obwodem Jarocin (Pleszew), ponieważ jako syn przedwojennego sierżanta 70 pp doskonale znał większość pleszewskich podoficerów, którzy stanowili trzon AK w Pleszewie. Po latach wspomina okres swojej działalności w AK: "Jednym z pierwszych moich zadań było niezwłoczne udanie się do Pleszewa w celu przewiezienia rulonu map z zrzutu w Tursku od szefa wywiadu w obwodzie Jarocin (Pleszew) ppor. Jana Holki „Czarny” i przewiezienia tej cennej przesyłki do Topoli Małej w pobliżu Ostrowa Wielkopolskiego. Poruszałem się rowerem, w pierwszą stronę część trasy jechałem z białą opaską na ramie za siodełkiem, co było obowiązkiem dla Polaków w Kraju Warty. Po przebyciu Ostrowa, nikt już mnie nie znał i jechałem bez opaski, udając Niemca. Po dotarciu do Pleszewa zabrałem przesyłkę od ppor. Jana Holki i ruszyłem w drogę powrotną. W Sobótce napotkałem na patrol policyjny, zachowując spokój, pozdrowiłem policjantów mówiąc „guten tag”. Policjant zaskoczony niespodziewanym przejazdem rowerzysty, nie zdołał wydobyć z siebie głosu i tak do celu dojechałem szczęśliwie. Niezwłocznie przekazałem mapy i powiadomiłem o zorganizowanym przez Niemców w Sobótce punkcie kontrolnym. Wiadomość, którą przekazałem o patrolu policyjnym, była bardzo ważna, ponieważ chwilę później miano przewieźć samochodem ciężarowym z Pleszewa do Ostrowa dużą część broni z zrzutu w Tursku. Informacje, które przekazałem spowodowały, że transport jechał przez Raszków".

Miejsce upamiętnione jest tablicą z 2011 roku.

Warto także zwrócić uwagę na urokliwą i szeroką w tym miejscu dolinę Prosny.

Żródła:
https://regionwielkopolska.pl/artykuly-dzieje-wielkopolski/zrzuty-zaopatrzenia-dla-armii-krajowej/
https://www.zpleszewa.pl/artykuly/lotnicze-zrzuty-nad-ziemia-pleszewska,39589.htm