Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana – prawosławna cerkiew w Rybołach, główna świątynia parafii pod tym samym wezwaniem, należącej do dekanatu Bielsk Podlaski diecezji warszawsko-bielskiej.

Na początku lat 70. XIX w. rada parafialna oraz proboszcz ks. Głowacki postanowili rozebrać osiemnastowieczną cerkiew i na jej miejsce wznieść świątynię murowaną. Środki na ten cel w kwocie 15 188 rubli i 80 kopiejek parafia otrzymała od Skarbu Państwa. Również miejscowi parafianie przekazywali dary na budowę obiektu i pracowali w cegielni, gdzie wyrabiano materiał budowlany na potrzeby inwestycji. Plan cerkwi opracował Borysław Rudkowski, opierając się na dokumentacji identycznej cerkwi w Nowoberezowie. Robotami budowlanymi kierował Gordiej Aleksiejew, nadzór techniczny sprawował inż. Łoziński. Prace nad wznoszeniem świątyni trwały od 1873 do 1877, zaś drewno z rozebranej budowli sakralnej wykorzystano do budowy cmentarnej cerkwi św. Jerzego. W 1878 Gordiej Aleksiejew przeprowadził prace wykończeniowe oraz usunął pewne usterki z konstrukcji ikonostasu. Budowlę konsekrował 22 maja 1879, w święto Zstąpienia Ducha Świętego, archimandryta Innocenty, przełożony monasteru Zwiastowania i św. Jana Teologa w Supraślu.

W 1886 cerkiew wizytował biskup brzeski Anastazy. Jego przybycie skłoniło parafian do dalszych prac nad upiększeniem świątyni. W 1890 przeprowadzono remont całego obiektu, a w jego trakcie i w latach następnych miejscowi wierni fundowali i przekazywali różne elementy wyposażenia: lampadę, ikony procesyjne, chorągwie, płaszczanicę, szaty liturgiczne, dwa panikadiła. Parafianie przekazywali również dary pieniężne. Ponadto w 1888 do cerkwi przekazano lampadę, co miało upamiętnić ocalenie rodziny carskiej z katastrofy kolejowej w Borkach. W 1897 ikonę Matki Bożej ozdobiono srebrną koszulką i wstawiono ją do kiotu.

Dalsze elementy wyposażenia trafiły do świątyni po 1910. Wstawiono do niej wówczas wizerunki św. Pantelejmona i św. Mikołaja oraz kolejne panikadiło. Ludowy malarz Eliasz Andrejuk napisał dla cerkwi ikonę Świętych Piotra i Pawła. W cerkwi znajdowały się również dwa dzwony o wadze 50 i 15 pudów. Znaczną wartość posiadały komplet naczyń liturgicznych, szat kapłańskich oraz srebrny krzyż. Większość tych przedmiotów, wywieziona z cerkwi w 1915 w związku z bieżeństwem, zaginęła, a starania parafii o ich odnalezienie nie dały rezultatów. Te utensylia (niektóre szaty, ikony z koszulkami, chorągwie procesyjne, cztery małe dzwony), które postanowiono ukryć na miejscu, zakopano na miejscowym cmentarzu prawosławnym oraz na działce cerkiewnej. Odnaleziono je w 1923, jednak nie wszystkie nadawały się do dalszego użytkowania.

1918–1945
W latach I wojny światowej w cerkwi nabożeństwa się nie odbywały. Po powrocie prawosławnej ludności na Podlasie świątynię otwarto ponownie. W 1924 w opisie cerkwi stwierdzono, że nie było w niej żadnego wyposażenia, natomiast rok później, że wyposażenie to było wystarczające. Może to wynikać z faktu odnalezienia niektórych ukrytych przed bieżeństwem przedmiotów. Parafianie nie byli w stanie uzupełnić wszystkich braków w wyposażeniu świątyni, w 1924 przeprowadzili natomiast kapitalny remont budowli. Uzupełnianie wyposażenia cerkiewnego miało miejsce na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. M.in. w 1930 parafia zakupiła w ławrze Poczajowskiej kopię Poczajowskiej Ikony Matki Bożej, a następnie dużą ikonę do pomieszczenia ołtarzowego. W roku następnym miejscowi wierni kupili u przemyskiego rzeźbiarza Borysa Polija-Niejełowa Golgotę, zaś w latach 1932 i 1934 do budynku wstawiono dwa krzyże, zakupiono przez matuszkę Ludmiłę Krukowską oraz Grzegorza Laszewskiego z Wojszek. W latach 30. XX wieku wymieniono pokrycie dachowe, zaś w latach 1938–1939 odmalowano cały budynek.

W czasie II wojny światowej cerkiew nie poniosła większych strat. Pozostawała czynna, parafianie mogli również przeprowadzać konieczne bieżące remonty.

Po 1945
W 1950 parafianie ufundowali dla świątyni nowy dzwon o wadze 662 kg, z cerkiewnosłowiańskim napisem Błagowiestwuj ziemle radost' wieliju. Chwalitie niebiesa jeju sławu. Kołokoł siej pożertwowan w Rybołowskuju cerkow jeja prichożanami 1950 g. (Zwiastuj ziemi wielką radość. Wychwalajcie, niebiosa, jej chwałę. Dzwon ten ofiarowali cerkwi w Rybołach jej parafianie w 1950 r.). W dzwonie tym znalazło się serce zaginionego dzwonu „Julian” przechowywanego w świątyni przed bieżeństwem, jedyna jego część odzyskana przez parafię po 1918. Nadal używane są również cztery mniejsze, XIX-wieczne dzwony. Wyposażenie świątyni było wzbogacane również w kolejnych dziesięcioleciach. W 1991 pozłocono ikonostas, zaś w 1997 przemalowano całą budowlę.

W 1979 ikona Matki Bożej została poddana zabiegom konserwatorskim[19]. W 1999 zabiegom takim poddano także ikonę Świętych Kosmy i Damiana.

Cerkiew (wraz z bramą i ogrodzeniem) wpisano do rejestru zabytków 30 grudnia 1987 pod nr A-508.(Źródło)