Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie – muzeum poświęcone Marii Dąbrowskiej, otwarte w 1971 roku w jej rodzinnym dworku w zabytkowym parku w Russowie, oddział Muzeum Okręgowego w Kaliszu.

Dworek nie był nigdy własnością rodziny Dąbrowskiej, a jedynie był zarządzany przez jej ojca, Józefa Szumskiego. Prawdziwi właściciele przebywali we Francji. Po śmierci pisarki powstał pomysł utworzenia muzeum. Pierwotny obiekt był po wojnie użytkowany jako szkoła, potem mieściły się w nim mieszkania lokatorskie, popadł w ruinę aż do stanu, w którym nie opłacał się remont, został wyburzony. Po odbudowaniu dworku w 1971 roku w zmienionym kształcie i układzie pomieszczeń otwarto Izbę Pamięci Marii Dąbrowskiej. W 1979 roku placówka stała się oddziałem Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej.

Zbiory muzeum obrazują pobyt Dąbrowskiej we wsi w latach 1889–1907 (rekonstrukcja pokoju pisarki, pokój ojca, Józefa Szumskiego, kuchnia dworska, salon, sypialnia) oraz jej związki z ziemią kaliską (fotografie, rękopisy, dokumenty osobiste).

Dworek i okalająca go wieś zostały zobrazowane przez pisarkę w powieści "Noce i dnie", w zbiorach opowiadań "Ludzie stamtąd", "Uśmiech dzieciństwa" oraz we wspomnieniach. W parku otaczającym dworek mieści się skansen etnograficzny. Pozostały także 4 podworskie stawy, malowniczo wpisujące się w klimat parku.

Ekspozycja etnograficzna na terenie parku powstała w latach 1988 - 1998 i obejmuje wybrane zabytki budownictwa chłopskiego związanego z regionem kaliskim. Trzy, spośród sześciu przeniesionych obiektów, tworzą zagrodę chłopską z końca XIX wieku a pochodzą z różnych miejscowości podkaliskich: chata mieszkalna - Takomyśle, stodoła - Godziesze, obora - Skrzatki. Szczególnie cennym nabytkiem jest spichlerz z Russowa nazywany przez mieszkańców "sołkiem" (2 poł. XVIII w.). Był on własnością rodziny Witczaków, którą Dąbrowska doskonale znała i poświęciła jej jedno z opowiadań pt. "Królewskie korale". W 1993 roku przeniesiono natomiast z podkaliskiego Dobrzeca chatę mieszkalną wyrobnika z początku XIX wieku. Ostatnim obiektem, który znalazł się na terenie muzealnego parku jest spichlerz dworski z 1800 roku przeniesiony z Kuźnicy Grabowskiej w 1998 roku.

W 2023 roku zakończyła się rewitalizacja parku, powstały nowe obiekty w części skansenowej, teren został zamknięty i wejście możliwe tylko w godzinach udostępnionych do zwiedzania: https://www.muzeumwkaliszu.pl/godziny-otwarcia-poza-sezonem.html

Więcej informacji:

https://www.muzeumwkaliszu.pl/dworek-marii-dabrowskiej-w-russowie.html

http://www.parki.org.pl/parki-dworskie-i-przypalacowe/krajobrazowy-park-dworski-w-russowie