Cerkiew św. Dymitra w Szczawniku

Łemkowska świątynia grekokatolicka

O miejscu:

Cerkiew św. Dymitra (Demetriusza Sołuńskiego) w Szczawniku jest greckokatolicką, łemkowską świątynią. Cerkiew znajdowała się w Szczawniku już przed 1624 r. Obecny budynek powstał w 1841 r., prawdopodobnie w wyniku przebudowy poprzedniej. Remontowano ją kilkakrotnie w 2. poł. XX w. Jest to trójdzielna cerkiew zachodniołemkowska o konstrukcji zrębowej i pokrytych gontem ścianach. W latach 1936–1937 we wnętrzu cerkwi wykonano bogatą polichromię o tematyce religijnej i historycznej (m.in. chrzest Rusi, św. Konstanty i św. Helena i inne). Od 1948 r. świątynię przejął kościół rzymskokatolicki. Rangę budowli podnosi wpisanie jej na listę obiektów Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. W wyposażeniu znajdują się: późnobarokowy ikonostas z przeł. XVIII i XIX w., w prezbiterium ołtarz z ikoną Ukrzyżowania z XIX w., w nawie późnobarokowe ołtarze boczne z obrazami: Przemienienia Pańskiego i Opłakiwania Chrystusa. Na ścianach prezbiterium podziwiać można zbiór ciekawych ikon.

Wyposażenie świątyni pochodzi z XVIII-XIX w. (część z poprzedniej cerkwi). Cerkiew posiada ładny, kompletny późnobarokowy ikonostas z XVIII/XIX w. z archaicznymi carskimi wrotami.

PD – Predelle (sceny ze St. Testamentu)
CW - Carskie Wrota
DW – Diakońskie Wrota
Z – Zwiastowanie
G – Archanioł Gabriel
J – Św. Jan Chryzostom
N1 – Św. Mikołaj
N2 –  Matka Boża z Dzieciątkiem – Hodigitria
N3 - Chrystus Nauczający - Pantokrator
N4 – Św. Demetriusz  (Dymitr) - ikona chramowa
OW - Ostatnia Wieczerza
P1 - P12 – Prazdniki (12 ikon przedstawiających chronologicznie święta roku kościelnego)
ARCH – Chrystus Wielki Archirej
A – Aposołowie
Uch – Ukrzyzowanie Chrystusa z postaciami Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty
PR – Prorocy i Ojcowie Kościoła

Cerkiew w Szczawniku architektonicznie jest cerkwią typu zachodnio-łemkowskiego, choć ma nieco nieproporcjonalnie wydłużony kształt (zapewne efekt dziewiętnastowiecznej rozbudowy). Nad jej przedsionkiem, nawą i prezbiterium wznoszą się wieże różnej wysokości z hełmami (baniami) zwieńczone kutymi krzyżami. Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie i połączone z zakrystią. We wnętrzu znajduje się ikonostas powstały na przełomie XVIII i XIX w. oraz ołtarze boczne, powstałe w 1729 r., z ikonami Opłakiwania Chrystusa i Przemienienia Pańskiego. Z XVII w. pochodzi ikona Chrystusa Pantokratora w pomieszczeniu ołtarzowym. Z tego samego okresu pochodziła ikona św. Michała Archanioła, przeniesiona z cerkwi do muzeum w Nowym Sączu. Na jednej z wież cerkwi znajduje się dzwon z 1707 r.

Bezpośrednio za cerkwią bije ocembrowane źródło wody mineralnej, dostępne dla turystów. Smakiem przypomina krynicki Zuber (silny posmak siarkowodoru). W górnej części wsi można jeszcze odnaleźć połemkowskie drewniane spichlerzyki zrębowe.

Źródło: szczawnik.muszyna.pl oraz PTTK

O skrzynce:

Mikro magnetyk ukryty w obrębie cerkwi, pod współrzędnymi.