Jakubin

Ogród folwarczny – bezstylowy, o przewadze funkcji użytkowych, powstały pomiędzy 1852 a 1895 r.

Położenie obiektu: na polanie, wśród porośniętych różnogatunkowymi lasami wzgórz sąsiadujących z doliną Płoski, przy skrzyżowaniu starego traktu Z Białegostoku do Wołkowyska (zwanego też Traktem Napoleońskim) z leśną drogą do Królowego Mostu

   Ukształtowana przed 1895 r. kompozycja folwarku składała się z sadów, sadzawek i prostokątnego dziedzińca otoczonego obszernymi kamiennymi zabudowaniami, sąsiadującego od południa z Traktem Napoleońskim i przeciętego drogą z Królowego Mostu. Przy zachodniej pierzei dziedzińca stał dwór rządcy, a na zachód od niego wykopano sadzawkę ogrodową, którą – podobnie jak rządcówkę – otoczono nasadzeniami ozdobnymi, tworząc w ten sposób niewielką część ozdobną założenia. Dwie inne, większe sadzawki wykopano na łące po przeciwnej stronie Traktu Napoleońskiego. Tereny położone na zachód i północ od rządcówki oraz na północ, wschód i południe od części gospodarczej zajmowały sady i warzywniki. Krzyżujące się nieopodal rządcówki drogi dojazdowe obsadzone zostały alejami. Całość założenia zajmowała obszar o powierzchni około 5 ha.

   Po śmierci Jakuba Sakowicza w 1903 r., na mocy jego testamentu, dobra Annopol przeszły w ręce Małachowskich. Później nabyła je i podzieliła rodzina Młodeckich. Ostatecznie, w okresie międzywojennym właścicielem Królowego Mostu i Jakubina był Stanisław Józef Młodecki (Annopol przejął natomiast jego syn Józef).

   Po zniszczeniu Królowego Mostu podczas I wojny światowej zarząd majątku przeniesiono do, również częściowo zniszczonego, Jakubina. Wzniesiono wtedy na wschód od poprzedniej nową, drewnianą rządcówkę (na wschód od przecinającej założenie drogi do Królowego Mostu).

   W czasie II wojny światowej Folwark został znacznie zdewastowany. Po wojnie przejęło go Nadleśnictwo w Żedni, które usunęło sady i większość nasadzeń ozdobnych, pozostawiając tylko kilka starych drzew. Część terenu dawnych sadów przekazano Spółdzielni Kółek Rolniczych w Kołodnie i zamieniono na pola uprawne, a część zalesiono. Pozostawione bez opieki budynki gospodarcze uległy ruinie. Sadzawki zarosły szuwarami, a ich brzegi porastają dziś kępy młodego lasu i zarośla. Do lat 80. XX w. przetrwały tu kamienny budynek stodoły folwarcznej i ruiny dwóch innych dziewiętnastowiecznych budynków, otaczające wnętrze dawnego dziedzińca. Stała też opuszczona drewniana rządcówka wzniesiona w okresie międzywojennym. Zachowały się także drogi dojazdowe. W tym czasie występowało na terenie obiektu zaledwie 9 gatunków drzew i krzewów, a z dawnych nasadzeń przetrwały tylko 4 stare drzewa sadzone na początku XX w. i kilka drzew sprzed 1945 r. Przy drogach rosły też posadzone po wojnie topole i brzozy. Ukryte na polanie i zewsząd otoczone lasami szczątki kompozycji nie odgrywały w krajobrazie szczególnej roli i jedynie zachowane sadzawki podnosiły atrakcyjność widokową samego wnętrza polany.