Grodzisko

Góra Gradowa ( inne, wcześniejsze  nazwy to : Gajowa Góra, Hagelsberg)

wznosząca się na 46 m nad poziom morza,

była pierwotnie miejscem osadnictwa Słowian.

 W starszej polszczyźnie nazywana była Jagiełową Górą,

gdyż Jagieł/ Hagiel - pogański książe - według legend

zamieszkiwał na szczycie i był okrutny.

W połowie XVI wieku górą ta nie była jeszcze tak mocno ufortyfikowana.

Na dole znajdował się cmentarz.

W 1564 roku Gdańsk opanowała zaraza - dżuma. 

Miasto, tak licznie zaludnione, pozbyło się wówczas

niemal połowy swoich mieszkańców.

Liczne pochówki musiały się po pewnym czasie odbywać

już nie na przykościelnych cmentarzach,

a w specjalnie do tego celu przygotowywanych mogiłach zbiorowych

z dala od miasta.

U stóp Góry Gradowej była właśnie taka zbiorowa mogiła.

1688 rok, widok na Grodzisko według rysunku gdańskiego architekta miejskiego  Petera Willera

Dominujące nad miastem wzgórze, będące niegdyś osadą lub

grodem strzegącym miasta od strony wysoczyzny,

stanowiło później punkt taktyczny

w systemie obrony miasta.

Rozwój technik wojennych, a zwłaszcza artylerii

doprowadził do szczególnego zainteresowania wzgórzami, 

oraz powstania planów ich ufortyfikowania.

Pierwsze umocnienia Jerzego Strakowskiego w 1655 roku,

zostały uzupełnione i rozbudowane przez francuskich twórców:

Krystiana Neubauera oraz Jana Charpentiera.

Stworzyli oni silny system obrony rozciągający się

od Bramy Oliwskiej aż do Bramy Siedleckiej.

Było to Dzieło Rogowe Grodziska z dwoma bastionami :

Jerozolimskim i Kurkowym oraz Bastion Neubauera.

Wraz z pobliską Biskupią Górką utworzyły

zewnętrzny ciąg zachodnich umocnień miasta

dowiązany do fortyfikacji Śródmieścia.

Fortyfikacje te z czasem uległy przeobrażeniu

i dostosowano je do nowszych sposobów obrony.

Sporo zmian zostało wprowadzonych w czasach napoleońskich.

Wówczas francuski fortyfikator Franciszek Haxo zrealizował 

resztę napoleońską. Potem było przejście na system poligonalny 

zamiast systemu bastionowego.

Zmiany te zostały zapoczątkowane w końcu lat 60 XIX wieku.

Istniejące dotychczas umocnienia bastionowe Grodziska

otrzymały formę silnego fortu nowopruskiego.

Były to proste, długie odcinki wałów bronione przez wysunięte kaponiery.

Ponadto jeszcze w końcu XIX wieku fort uzupełniono

szeregiem budowli pomocniczych 

np. Szkoła Wojskową czy wozownia.

Po roku 1918 część umocnień i obiektów rozebrano.

Zlikwidowano odcinki wałów od północy dobijające do Bastionu Jerozolimskiego 

a także południowe między Bastionem Neubauera a Bramą Siedlecką.

Kolejne lata przyniosły smutne losy - fortyfikacje pozostawione same sobie,

bez należytej opieki niszczały coraz bardziej - były przebudowywane

czy też rozbierane.

Zasadniczy zrąb fortu - rejony Bastionu Kurkowego i Jerozolimskiego czy też

Bastion Neubauera i Luneta Senarmonta przetrwały niemal

w całości w swej XIX - wiecznej formie.

Fort Grodzisko, Johann Carl Schultz, 1864

„Luneta z Pasikonikiem” o powierzchni 0,81 ha - użytek ekologiczny, zlokalizowany na terenie

Fortów Napoleońskich, obejmujący fragment XVIII-wiecznych umocnień ziemnych Gdańska,

tzw. Lunetę Senarmonta.

Na terenie użytku występują cenne gatunki flory i fauny: nawłoć (Solidago canadensis),

zdziczałe drzewa owocowe, głównie śliwy (Prunus spp.) i jabłonie (Mallus domestica)

oraz mysz leśna (Apodemus flavicollis).

Prawdziwym skarbem Lunety Senarmonta są owady, np.: liczna populacja

niewielkiego pasikonika - wątlika punktowanego (Leptophyes punctatissima).

W 1997 podjęto decyzję zagospodarowania Grodziska

jako Parku Kultury i Wypoczynku.

Działa tam  Hevelianum - (do października 2018 Centrum Hewelianum) –

miejsce znajdujące się na terenie dawnego Fortu Góry Gradowej.

Hevelianum łączy w sobie ideę interdyscyplinarnego miejsca edukacji

oraz historii, kultury i rekreacji.
W odrestaurowanych obiektach pofortecznych można zwiedzać

stałe wystawy interaktywne: fizyczną „Z energią!”, historyczne

„Wehikuł Czasu – Człowiek i Pocisk” oraz

„Wehikuł Czasu – Zabawy z Historią”, ekspozycję matematyczną „Łamigłówka”

oraz geograficzną „Dookoła Świata”.

Warsztat Wyobraźni  jest przestrzenią, w której organizowane są warsztaty dla dzieci w wieku od 3 do 9 lat.

Hevelianum organizuje wystawy czasowe, niekonwencjonalne

zajęcia edukacyjne oraz imprezy popularnonaukowe  skierowane do grup

zorganizowanych oraz osób indywidualnych.

W odrestaurowanym budynku Wozowni Artyleryjskiej,

otwartym dla gości w 2018 roku, działa restauracja i Centrum Konferencyjne.

W 2000 roku ustawiono na szczycie wzgórza Krzyż Milenijny - Pomnik

Krzyż Dwutysiąclecia Chrześcijaństwa i Tysiąclecia Gdańska,

wzniesiony na Bastionie Jerozolimskim.

Jest on podświetlany w nocy.

U jego podnóża znajduje się tablica z cytatem z Biblii.

Opracowanie:  LadyMoon 2022 na podstawie Gdańsk gedanopediia, Wikipedia, polska.org

oraz przewodnika na temat Żółtego Szlaku

"Wzgórzami Trójmiasta".

O keszu

Współrzędne startowe wskazują ulicę Gradową i drzewo z ozaczeniem Żółtego Szlaku.

Od tego miejsca udaj się około 45 m w lewo ( stojąc przodem do ulicy Dąbrowskiego

i cmentarza Garnizonowego, a tyłem do głębi ulicy Gradowej, po prawej mając stację paliw).

Kesza szukaj nisko, na poziomie gruntu.

Patrz spoiler.

Powodzenia!!!!

Uwaga !!! NIE GROZI WYBUCHEM ;)

ZAMYKAJ DOBRZE WIECZKO ZASOBNIKA.