GRODZISKO ŚREDNIOWIECZNE Z XI/XII WIEKU

ZNAJDUJĄCE SIĘ NA TERENIE WSI ŚWIERŻE-CHMIELEWO

      Zespół osadniczy z XI/XII wieku znajduje się w widłach rzeki Orz i jej bezimiennego dopływu na terenie wsi Świerże-Chmielewo. Usytuowany jest w odległości 300 m na zachód od drogi Chmielewo - Stary Lubotyń. Wokół jest pastwisko, kępy drzew i krzaków. Przez grodzisko przechodzi droga polna (stanowiąca granicę między gruntami wsi Świerże i Chmielewo) dzieląca je na dwie części: północną i południową. Część północna obiektu została niemal doszczętnie zniszczona, można jedynie uchwycić zarys fosy. W chwili obecnej jest porośnięta kępami traw i krzewów, wykorzystywana przez miejscowych rolników jako pastwisko. Południowa część grodziska jest stosunkowo dobrze zachowana z widocznym wałem półkolistym. Jest to grodzisko pierścieniowate, czyli w kształcie okręgu, o średnicy ok. 70m, szerokość wału u podstawy 9-11m, wysokość 1-2 m. Po stronie zewnętrznej do wału przylega fosa o szerokości 6-8 m, widoczna lepiej od strony południowo-wschodniej. Od strony wewnętrznej do wału przylega druga fosa, miejscami zanikająca, o szerokości 4m.

     Konstrukcja grodziska uległa spaleniu. Wał grodu zbudowany był z ciągu poziomo ułożonych belek, wspartych na pionowo wbitych kołkach. Skupisko osadnicze wokół grodziska tworzy 17 stanowisk: st. 1 grodzisko, st. 2-5 osady przygrodowe, st. 6-17 osady położone na polach należących do wsi Stary Lubotyń, Lubotyń-Włóki, Kosewo, Gniazdowo, Świerże, Chmielewo i Gumowo. Kompleks osadniczy składa się więc z grodziska, 4 osad przygrodowych, 11 osad dalej położonych i jednego domniemanego cmentarzyska.

     Na majdanie grodziska odkryto półziemiankę z wypełniskiem zawierającym fragmenty jednorodnej ceramiki datowanej na VIII-IX wiek. W czasie badań w 1971r. z polecenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych na woj. warszawskie ustalono, że od strony wschodniej przylegała do grodziska osada podgrodowa, na powierzchni której znaleziono ułamki naczyń glinianych z XI wieku z licznymi cechami garncarstwa słowiańskiego.

     Na co dzień mieszkańcy tych osad zajmowali się zapewne myślistwem, bartnictwem, łowieniem ryb w pobliskich rzekach, hodowlą i uprawą roli na niewielkich polach na terenach po wytrzebionych lasach.

     Grodzisko stanowi unikalny na terenie gminy Stary Lubotyń obiekt będący miejscem obrony oraz wyrazem umiejętności budowlanych plemion słowiańskich. Odkrycie stosunkowo dobrze zachowanego gródka i osad przygrodowych stanowi odkrycie o dużych walorach naukowych, pozwala bowiem na kompleksowe przebadanie zespołu osadniczego, typowego dla leśnego środowiska wschodniego Mazowsza.

Autor:Kinga Waracka