Typowa skrzynka edukacyjno historyczna z długaśnym opisem.

Nietypowe zawracanie
Krótka opowieść o grudziądzkich tramwajach

Grudziądz miał elektryczne tramwaje przed Warszawą, Lublinem i Krakowem!

Oficjalnie 12 maja 1899 r. tramwaje elektryczne pojawiły się na trasie obsługiwanej 6 wagonami silnikowymi. Wozy tramwaju konnego przebudowano na doczepne. Pierwsze tramwaje elektryczne Grudziądz miał zatem wcześniej niż Warszawa (dopiero w 1905 r.), Kraków (w 1901 r) czy Lublin (1929 r). Ale na ziemiach polskich pierwszy tramwaj elektryczny ruszył w Bydgoszczy (1896), a następnie w Poznaniu (1897). Łódź i Wałbrzych uruchomiły linie elektryczne równocześnie z Grudziądzem.
Z pompą, 21 lipca 1911 r. otwarto drugą linię: od Rynku Zbożowego (alei 23 Stycznia), ul. Toruńską, Chełmińską do Bydgoskiej. Połączyła centrum z Przedmieściem Chełmińskim (przeżywało wówczas boom budowlany i gospodarczy). Liczyła 1,6 km (aż 10 przystanków). W 1913 r. tabor tramwajowy liczył już do 19 wozów silnikowych, a latem przedłużono linię o 500 m. do ul. Wiejskiej.

Tramwaje w okresie II wojny światowej i po niej

Okres II wojny światowej tramwaje eksploatowane przez firmę "Verkehrsbetrieb" przetrwały bez większych zmian. 23 stycznia 1945, w związku ze zbliżającym się frontem, przerwano kursowanie tramwajów. W czasie oblężenia i walk miasto zostało poważnie zniszczone. Ucierpiały również tramwaje: nie było prądu, sieć trakcyjna została zerwana, torowiska zagruzowane, a tabor uszkodzony. Po wykonaniu niezbędnych prac (naprawy taboru i trakcji, odgruzowanie torowiska) 20 listopada 1945 przywrócono kursowanie "jedynki", a 3 miesiące później – 16 lutego 1946 przywrócono ruch na linii nr 2.  W 1954 utworzono Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Grudziądzu eksploatujące tramwaje i autobusy. W tym czasie cały tabor przemalowano na zunifikowane w całej Polsce barwy kremowo-czerwone oraz umieszczono napis MPK Grudziądz wraz z herbem miasta.
Jesienią 1980 do Grudziądza zaczęły trafiać nowe wagony typu 805Na, dlatego od 1979 zaczęto m.in. przebudowę jednotorowych odcinków w centrum miasta na dwutorowe. W związku z wprowadzeniem do eksploatacji nowego taboru wybudowano pętlę przy ul. Południowej i na Tarpnie, trójkąt manewrowy na skrzyżowaniu ulic Dworcowej z Królewską oraz tory odstawcze za zajezdnią. Ostatnie modernizacje torowiska nastąpiły w 1993.
Jako ciekawostkę warto dodać, że 9 grudnia 1988 roku po raz ostatni w Grudziądzu kursowały nocne tramwaje.

Pożar zajezdni w 1993 roku

Najtragiczniejszym zdarzeniem w ponad stuletniej historii grudziądzkich tramwajów był pożar zajezdni do którego doszło 5 września 1993, około godziny 5 nad ranem. Jego powodem najprawdopodobniej było zwarcie instalacji elektrycznej. W wyniku pożaru spaleniu uległo 11 wozów czyli ponad 1/3 posiadanego taboru oraz wagon techniczny. Tramwaje na kilkanaście dni zniknęły z ulic miasta. Jeszcze w 1993 podjęto decyzję o odbudowie obiektu i zakupie nowego taboru. Pozwoliło to na zupełną odnowę infrastruktury zajezdni. Ponadto, miasto wzbogaciło się o 6 nowych wagonów 805Nb. Uroczyste otwarcie odbudowanej zajezdni nastąpiło 4 sierpnia 1994.

Czasy współczesne

Obecnie Grudziądz jest najmniejszym miastem w Polsce posiadającym czynną samodzielną sieć tramwajową. W latach 2009 - 2014 tramwaje grudziądzkie przechodzą największą w swoich dziejach modernizację. Modernizuje się zarówno tabor jak i infrastrukturę. Prace torowe podzielone zostały na dwa etapy: modernizację na odcinku od al. 23 stycznia do Rządza oraz od al. 23 stycznia do Tarpna tak aby zachować ciągłość komunikacji tramwajowej chociaż na jednej linii. Tabor jakim aktualnie dysponuje grudziądzka zajezdnia to: 1 x Konstal 2N2, 13 x Konstal 805Na, 6 x Konstal 805Nb, 10 x Düwag GT8.

Trójkąt torowy

Wraz z pojawieniem się pierwszych szlaków kolejowych i tramwajowych pojawił się problem obracania składów. W czasach parowozów stosowano urządzenia zwane obrotnicami. Innym wymyślonym rozwiązaniem stały się trójkąty torowe. Współcześnie, szczególnie gdy bardzo powszechne są składy dwukierunkowe, odeszło się od tych rozwiązań i do zawracania tramwajów używa się pętli i ewentualnie nakładek torowych. Ale nie w Grudziądzu. Grudziądz, miasto tradycji jest jednym z ostatnich miejsc w Polsce gdzie na co dzień wykorzystywany jest trójkąt torowy do manewru zawracania. Na palcach można liczyć gdzie jeszcze takie trójkąty są używane. Co prawda w miastach nadal jest tego sporo, ale zazwyczaj tramwaj pojawi się tam tylko w sytuacji awaryjnej. Wcześniej co prawda pojawiały się plany i pomysły budowy pętli na dworcu czy zajezdni w Grudziądzu, ale ostatecznie po wielu przemyśleniach uznano, że nie ma na to dość miejsca.
Tytuł tego kesza pochodzi właśnie od faktu zawracania składów na takim trójkącie. W pewnym sensie ma to swój ogromny urok. Zresztą tak jak cały ruch tramwajów w Grudziądzu. W końcu to dość niesamowite, że w tak niewielkim mieście znaleziono miejsce na tramwaj.

Skrzynka

Mniejsza mała, lub też większe mikro zostało ukryte w okolicach trójkąta torowego w Grudziądzu. Skrzynka ukryta jest magnetycznie na słupie trakcyjnym na jednym z końców trójkąta. Którym? Tym ślepym. Jednym końcem jest zajezdnia, drugim miasto, a trzecim...

Czym jest koniec trójkąta? Miejscem w którym kończą się szyny.

ς