Ruiny Zamku Szlacheckiego

     Wieś Mokrsko (Mokrzko) pojawiła się w źródłach pisanych po raz pierwszy w 1306r. Jej dziedzicem był wówczas Piotr Pacan herbu Jelita, kasztelan małogoski, wiślicki i sandomierski. Drugim właścicielem osady był Tomisław, zapewne brat Piotra, pełniący w latach 1317-1320 intratny urząd wojewody krakowskiego, a w latach 1320-1330 wojewody sandomierskiego. Panowie pomieszkiwali przypuszczalnie w obronnej wieży, która stała na terenie dzisiejszego Mokrska Dln. Zapewne jeszcze w XIV wieku wieża została opuszczona i z czasem przestała istnieć. Dziś po pierwszym zameczku Mokrskich pozostało jedynie ziemne grodzisko oraz ślady dawnej fosy.

   Budowniczym nowej rezydencji był prawdopodobnie jeden z synów wspomnianego Piotra, bp krakowski Florian albo jego brat Klemens. Murowany zamek powstał w drugiej połowie XIV stulecia, zapewne jeszcze przed rokiem 1385. Wystawiony w 1428 roku dokument zawiera wyraźnie potwierdzenie funkcjonowania warowni, określanej tutaj jako castrum superiorum. Ród Mokrskich zamieszkiwał w niej do roku 1509, później gmach w ciągu kilku dziesięcioleci zmieniał właścicieli co najmniej pięciokrotnie. W 1531 Mokrsko wraz z zamkiem i trzema okolicznymi wsiami nabyła królowa Bona - być może w jej imieniu przebudowę rezydencji prowadził Piotr Kmita, marszałek wielki koronny oraz wojewoda krakowski. Nie był on jednak nigdy posiadaczem Mokrska, jak sugerują to niektóre źródła.

    Okres królewskich rządów Bony na zamku trwał krótko, ponieważ już w 1540r. księgi podkomorskie jako kolejnych właścicieli wymieniają Sancygniowskich. Obiekt, w późniejszych wiekach zamieszkiwany przez: Giebułtowskich, Chełmskich, Ksiąskich, Dembińskich i Stoińskich, przeszedł jeszcze dwie poważne modernizacje: na przełomie XVI i XVII wieku rozbudowano go o nowe skrzydło, a kilkadziesiąt lat później podwyższono mury obronne, choć mimo prowadzonych inwestycji był on już wtedy mocno zniszczony. Budowla przestała pełnić funkcje zamieszkanej rezydencji na przełomie XVIII i XIX stulecia, a gdy w latach 1844-1846 Kazimierz Stronczyński podjął się jej inwentaryzacji, była już ruiną. Stan ten pogłębiał się i rozbierana przez lokalnych wieśniaków była siedziba szlachty małopolskiej.

     Malownicza ruina już dawno wtopiła się w otaczajacy ją wiejski krajobraz i zjednoczyła z coraz bardziej dominującą nad nią dziką roślinnością. Z zamku do naszych czasów pozostało niestety bardzo niewiele; zachowały się jedynie relikty wschodniej ściany domu mieszkalnego, pn-wsch. narożnik muru kurtynowego, fragmenty podziałów wewnętrznych oraz porośnięta chaszczami mało czytelna fosa. Ruinka stoi prawdopodobnie na prywatnej posesji, jednak szczęśliwie w tym przypadku wstęp jest swobodny i niczym nie ograniczony.

Skrzynka założona w towarzystwie sig'a:
Umiejscowiona od strony wewnętrznej zamku...