Rotunda romańska w Cieszynie jest najstarszym i najcenniejszym zabytkiem Ziemi Cieszyńskiej. Powstała na przełomie XI i XII wieku, przez szereg stuleci była kaplicą zamkową pod wezwaniem św. Mikołaja. Zbudowana z kamienia łupanego i ciosów wapiennych, zaś sklepienia wykonane są z łupków kamiennych. Do nawy na planie koła przystaje od wschodu, oddzielona od niej trzema schodkami półkolista absyda. Średnica nawy mierzy 6,4 m, wysokość od podstawy sklepienia 11,3 m.
W zachodniej części nawy zrekonstruowana empora wsparta na trzech arkadach kolumnowych. Schody na emporę biegną wewnątrz muru rotundy. Z drugiej strony empory znajduje się zamurowany obecnie portal romański prowadzący kiedyś do palatium - mieszkania dowódcy grodu. Rotunda jako jedyna murowana budowla służyła najprawdopodobniej za najważniejszy punkt oporu na wypadek wojny.

    Początkowo rotunda spełniała funkcję ośrodka administracji kościelnej cieszyńskiej kasztelanii oraz była kościołem parafialnym (do czasu zbudowania kościoła parafialnego Marii Magdaleny w XIV wieku była jedyną świątynią Cieszyna). W późniejszym okresie spełniała role kaplicy przyzamkowej. Według jednej
z hipotez rotunda użytkowana była także jako kaplica grodowa, a przy niej znajdował się najstarszy cmentarz parafialny Cieszyna, gdzie chowano naczelników kasztelanii i członków ich rodzin oraz rycerzy. Używany był do powstania miasta lokacyjnego (1260 r.), kiedy to założono nowy cmentarz w miejscu dzisiejszego placu Teatralnego.

    Rotundę przebudowano w XIV wieku. Podwyższono wówczas poziom wnętrza i położono posadzkę. W czasie pożaru w 1484 roku budowla uległa częściowemu zniszczeniu. W latach 1839-1840 została do połowy zasypana ziemią i przebudowana wg projektu Józefa Koernhausla na romantyczny pawilon. W latach okupacji hitlerowskiej niemieccy naukowcy zainteresowali się budowlą, odkopali ją do fundamentów i usunęli część przeróbek. Jednak dopiero w latach 1950-1955, po żmudnych zabiegach konserwatorskich, przywrócono rotundzie pierwotny wygląd. Co ciekawe rotunda przetrwała niemal 1000 lat, choć znaczna część budowli na Wzgórzu Zamkowym zbudowanych przez te wszystkie lata była wielokrotnie niszczona i nie zachowała się do dzisiaj. 6 grudnia (św. Mikołaja) każdego roku odbywają się tu nabożeństwa, a czasem, dzięki dobrej akustyce, rotunda jest miejscem, w którym odbywają się różne koncerty.

W parku znajduje się wiele atrakcji jak wieża piastowska z której można oglądać panoramę polskiego i czeskiego Cieszyna, stary browar czy "wieża ostatniej obrony"

Kordy wskazują okolice rotundy, kesz ukryty w pobliżu, intuicyjnie, na pewno nie zmoknie.

A dlaczego "20 złotych"? Spójrzcie na lewą stronę rewersu tego banknotu:)